Tα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες γυναίκες αποφασίζουν να τεκνοποιήσουν σε μεγάλη ηλικία. Οι λόγοι αυτής της καθυστέρησης είναι συνήθως αποτέλεσμα των σύγχρονων συνθηκών ζωής (καριέρα με μακροχρόνιες σπουδές, ελεύθερες προγαμιαίες σχέσεις, οικονομικά προβλήματα). Όταν όλα τελικά τακτοποιηθούν, έρχεται και η επιθυμία για ένα μωρό, που πιθανόν να μην είναι πλέον και τόσο εύκολη υπόθεση. Κι αυτό γιατί η γυναικεία γονιμότητα ελαττώνεται σημαντικά με την πάροδο των χρόνων. Ωστόσο οι επιστήμονες επιμένουν πως σήμερα που έχουν αυξηθεί θεαματικά οι διαγνωστικές και θεραπευτικές δυνατότητες ποτέ δεν είναι αργά για μια γυναίκα να αποκτήσει το πολυπόθητο μωρό.

Τι αλλάζει στα 40+;

Σύμφωνα με τους ειδικούς, όσο πιο νωρίς προσπαθήσει να μείνει μια γυναίκα έγκυος τόσο πιο εύκολο θα είναι γι’ αυτήν. Επιπλέον, στα 40+ παίζει ρόλο αν θα προσπαθήσει να μείνει για πρώτη φορά έγκυος ή αν έχει ξαναγεννήσει. Σε αυτή την περίπτωση το επίπεδο της γονιμότητάς της είναι αυξημένο. Μιλώντας με αριθμούς, μπορούμε να πούμε ότι στην εφηβεία μια γυναίκα έχει στην αποθήκη των ωοθηκών της περίπου 300.000 ωάρια, στα 30 περίπου 20.000, ενώ μετά τα 40 θα έχουν μείνει περίπου 1.000 -2.000 ωάρια, εκ των οποίων τα περισσότερα δεν θα είναι γόνιμα. Με δυο λόγια, μετά την ηλικία των 40 η γυναίκα έχει χάσει το 90% των καλύτερων ωαρίων που διέθετε, γεγονός πολύ καθοριστικό για τη γονιμότητά της.

Τι άλλο μπορεί να φταίει;

Εκτός από τα ωάρια, που παίζουν τον πρώτο ρόλο, υπάρχουν και άλλα αίτια που μπορεί συμβάλλουν στη μειωμένη γονιμότητα μιας γυναίκας. Όπως διαιτητικές διαταραχές, άγχος, φλεγμονές, ενδομητρίωση, ινομυώματα, πολύποδες, κολπίτιδες και τα διάφορα ενδοκρινικά προβλήματα (π.χ. διαταραχές θυρεοειδούς, ωοθηκική ανεπάρκεια, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών κ.ά.).

Και όμως υπάρχουν λύσεις

Ωστόσο δεν πρέπει να απογοητεύεσαι, καθώς σύμφωνα με τους ειδικούς σήμερα με τη βελτίωση των διαγνωστικών μεθόδων, την ανάπτυξη καινούριων τεχνικών, την ανακάλυψη νέων θεραπευτικών σκευασμάτων και, τέλος, με την εξωσωματική γονιμοποίηση υπάρχουν λύσεις για όλα σχεδόν τα προβλήματα της γυναικείας αλλά και της ανδρικής υπογονιμότητας. Επίσης οι ραγδαίες εξελίξεις σε επίπεδο τεχνικών και μεθόδων διασφαλίζουν όχι μόνο υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας στην επιλογή του χρόνου τεκνοποίησης αλλά και στη γέννηση μωρών προφυλαγμένων από σοβαρές γενετικές παθήσεις.

Ποιες εξετάσεις πρέπει να κάνεις

Αρχικά πρέπει να εξετάσεις την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το αναπαραγωγικό σου σύστημα. Δηλαδή ο κόλπος, ο τράχηλος της μήτρας και η μήτρα, οι σάλπιγγες και οι ωοθήκες. O γυναικολόγος θα σε υποβάλει επίσης σε υπερηχογράφημα το οποίο επαναλαμβάνεται στις ωοθήκες, προκειμένου να διαπιστωθεί αν γίνεται ωορρηξία. Στη συνέχεια θα σε παραπέμψει σε κάποιο εργαστήριο για ορμονικό έλεγχο (ειδική αιματολογική εξέταση) και, αν χρειαστεί, για υστεροσαλπιγγογραφία ή λαπαροσκόπηση, ώστε να ελεγχθούν οι σάλπιγγες που παίζουν (όπως και οι ωοθήκες) σημαντικό ρόλο στη γονιμότητα.

Η επιστήμη έχει κάνει άλματα

O κ. Δημήτριος Δόβας, γυναικολόγος εξειδικευμένος στην ανθρώπινη αναπαραγωγή και διευθυντής της Μονάδας Εξωσωματικής Newlife, μας εξηγεί πώς οι γυναίκες που έχουν περάσει τα 40 και επιθυμούν να γίνουν μητέρες θα μπορέσουν να βελτιώσουν τις πιθανότητες εγκυμοσύνης τους αλλά και τι παραπάνω έχει να προσφέρει σε ένα ζευγάρι η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή σήμερα σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.

Κύριε Δόβα, ποιες είναι οι σκέψεις σας όταν μιλάτε σε ένα ζευγάρι για το πρόβλημά τους να αποκτήσουν παιδί;

Γνωρίζοντας ότι το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε κάθε ζευγάρι θα ήταν το να μιλάει με κάποιον για το αυτονόητο για τους πολλούς, δηλαδή την απόκτηση ενός παιδιού, προσπαθώ να καταλάβω πόσο μπορούν να διαχειριστούν οι ίδιοι το πρόβλημα και πώς μπορώ να τους βοηθήσω καλύτερα στην κατεύθυνση αυτή. Η πρώτη μας συνάντηση στοχεύει μέσα από τη λεπτομερή διερεύνηση της κάθε περίπτωσης στο να καταστρώσουμε μαζί ένα ρεαλιστικό πλάνο που θα οδηγήσει σε επιτυχή λύση του προβλήματος. Είναι πολύ μικρό το ποσοστό των γυναικών που πραγματικά αδυνατούν να μείνουν έγκυες. Στις περισσότερες περιπτώσεις η αποτυχία οφείλεται στην έλλειψη σωστού σχεδιασμού στην αντιμετώπιση του ζητήματος.

Ποιο θεωρείτε το μεγαλύτερο πρόβλημα-πρόκληση στο χώρο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής;

Αναμφίβολα την προχωρημένη ηλικία των γυναικών που προσέρχονται σε εμάς. Δυστυχώς κυρίως για κοινωνικούς λόγους οι περισσότερες γυναίκες καθυστερούν την τεκνοποίηση, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση των ωοθηκών από το χρόνο και με τελική συνέπεια τα χαμηλά ποσοστά επιτυχίας, ειδικά σε ηλικίες μετά τα 43. Ένα μεγάλο κομμάτι της έρευνας στον τομέα μας έχει επικεντρωθεί στο πώς θα βελτιώσουμε τις πιθανότητες εγκυμοσύνης σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες. Έτσι έχουν αναπτυχθεί και εξελίσσονται διαρκώς νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις με πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα.

Η ηλικία επιβαρύνει εξίσου και την κατάσταση του σπέρματος στους άνδρες;

Μόνο σε μικρό βαθμό. Ο χρόνος δεν είναι τόσο αμείλικτος στους άνδρες.

Τι παραπάνω έχει να προσφέρει σε ένα ζευγάρι η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή σήμερα σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια;

Κατ’ αρχάς πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Σήμερα τα ποσοστά εγκυμοσύνης ύστερα από εξωσωματική γονιμοποίηση είναι σχεδόν τετραπλάσια σε σύγκριση με το τι συνέβαινε τα πρώτα χρόνια εφαρμογής της μεθόδου. Έτσι οι τεχνικές που εφαρμόζονται στις μέρες μας δίνουν κατά μέσο όρο διπλάσιες πιθανότητες επιτυχίας (40-45%) από ό,τι δίνει με τις καλύτερες προϋποθέσεις η φύση (20-25%).

Επίσης όλες οι θεραπευτικές μας παρεμβάσεις είναι πλέον ανθρωποκεντρικές. Δίνουμε μεγάλη σημασία στις ανάγκες και τις επιθυμίες του κάθε ζευγαριού προτού περάσουμε στην αντιμετώπιση του οποιουδήποτε προβλήματος. Τα πρωτόκολλα θεραπείας είναι αυστηρά εξατομικευμένα στην πραγματική αναπαραγωγική δυναμική του κάθε ατόμου. Είναι επιπλέον ξεκάθαρο, με βάση εκτενείς ιατρικές μελέτες, ότι η χρήση των φαρμάκων γονιμότητας δεν φαίνεται να σχετίζεται με αύξηση του κινδύνου καρκινογένεσης, παρά τη γενικότερη αντίληψη που υπάρχει στο κοινό και προκαλεί αναπόφευκτα ανησυχία σε πολλά ζευγάρια. Επιπροσθέτως, οι τεχνικές που εφαρμόζονται τόσο στους γαμέτες (ωάρια, σπερματοζωάρια) όσο και στα έμβρυα είναι απόλυτα ασφαλείς. Αποτελεί πλέον πολύ σπάνιο φαινόμενο η εμφάνιση οποιασδήποτε επιπλοκής σε μια μονάδα εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Εκτός από τα καλύτερα αποτελέσματα και την ασφάλεια υπάρχει κάτι επιπλέον να περιμένουμε τα επόμενα χρόνια;

Πιθανώς κάποια στιγμή στο όχι και πολύ μακρινό μέλλον να μπορούμε να επιλέγουμε στο εργαστήριο με μεγάλη σιγουριά το ένα έμβρυο που θα οδηγήσει σε υγιή εγκυμοσύνη. Με αυτό τον τρόπο θα ελαχιστοποιήσουμε την ανάγκη χρήσης φαρμάκων, και ίσως εκμηδενίσουμε τον κίνδυνο επιπλοκών, όπως γενετικές ανωμαλίες στα έμβρυα ή αποβολές στα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης.

ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 162

Update: Οκτώβριος 2015.