Πώς θα ήταν η ζωή χωρίς τα πόδια μας; Ποιος θα μας στήριζε, πώς θα μετακινούμασταν; Το μέρος αυτό του σώματός μας είναι αυτό που μας δένει και ταυτόχρονα μας χωρίζει με τη γη, ενώ η ίδια η κατασκευή τους είναι ένα θαύμα της δημιουργίας και της... μηχανικής! Οι 33 αρθρώσεις που έχει το κάθε μας πόδι –από τους αστραγάλους και κάτω– καθώς και τα 28 οστά τους (που αποτελούν το ένα όγδοο των οστών όλου του σκελετού μας) μας εξασφαλίζουν σταθερότητα, ισορροπία και αποτελεσματική κίνηση. Τι θα έλεγες, λοιπόν, να μάθεις περισσότερα γι’ αυτούς τους... αφανείς ήρωες;

Αγαπούν τη γυμναστική

Γυμνάζεις την κοιλιά, το στήθος και την πλάτη σου, γιατί όχι και τα πόδια σου; Ο κ. Στέλιος Πετρούτσος, PT. MSc. φυσιοθεραπευτής με μάστερ στην ορθοπεδική και αθλητιατρική αποκατάσταση (Παν/μίο Νοτίου Αυστραλίας – UniSA), μας προτείνει μερικές ασκήσεις που αν τις κάνεις μερικές φορές την εβδομάδα, θα βελτιώσεις την ισορροπία σου και θα προλάβεις τραυματισμούς ή κακώσεις. Μια μικρή προθέρμανση των πελμάτων με κυκλικές κινήσεις των αστραγάλων και τεντώματα μύτη - φτέρνα είναι απαραίτητη!

Μάζεψέ το! Δυνάμωσε τους μυς των πελμάτων που υποστηρίζουν την καμάρα και βοηθούν τη βάδιση. Από καθιστή θέση αρχικά και έπειτα από όρθια (προοδευτική δυσκολία) προσπάθησε με τα δάχτυλα του ποδιού να σηκώσεις ένα μικρό ελαφρύ αντικείμενο, όπως π.χ. ένα μολύβι. Κράτησέ το για 20΄΄, άφησέ το και επανάλαβε για άλλες δύο φορές.

Κουνήσου! Βελτίωσε την ισορροπία σου και δυνάμωσε τους μυς γύρω από τους αστραγάλους. Φέρε το βάρος του σώματος στο δεξί σου πόδι και ταλάντευσε μερικές φορές το αριστερό μπρος-πίσω και μετά αριστερά-δεξιά, φέρνοντάς το μπροστά και πίσω από το δεξί. Επανάλαβε και από την άλλη πλευρά.

Τεντώσου και χαλάρωσε! Ανακούφισε τους αχίλλειους τένοντες που βρίσκονται στο πίσω μέρος της γάμπας: στάσου όρθια απέναντι από έναν τοίχο, σε απόσταση περίπου 1-1,5 μέτρο, ακούμπησε τα χέρια σου στον τοίχο και λύγισε το αριστερό πόδι τεντώνοντας το δεξί, ώστε να αισθανθείς το τέντωμα χαμηλά στη γάμπα. Φρόντισε τα πέλματα και των δύο ποδιών σου να ακουμπούν εντελώς στο πάτωμα. Κράτησε αυτήν τη στάση για περίπου 10΄΄ και άλλαξε πόδι. Κάνε 2 επαναλήψεις από κάθε μεριά.

Μύτη – Φτέρνα: Γύμνασε τους μυς του πέλματος και των αστραγάλων: Περπάτησε στις μύτες των ποδιών για 20-30 βήματα και μετά στις φτέρνες για άλλα 15. Επανάλαβε εναλλάξ για 2-3 φορές.

Ζουμ στα... σημεία!

Κάθε βήμα που κάνουμε σημαίνει σκληρή δουλειά για τα πόδια μας, όπως αποκαλύπτει ο κ. Πετρούτσος:

Φτέρνες: Σηκώνουν το βάρος της κάθε βήματος, όταν, δε, τρέχουμε, η πίεση που υφίστανται είναι τρεις φορές το βάρος μας! Γι’ αυτό και έχουν το μαλακό «μαξιλαράκι» λίπους, ώστε να απορροφούν τους κραδασμούς.

Καμάρα: Το δέρμα σε αυτή την περιοχή είναι πιο μαλακό και ευαίσθητο, γιατί από εκεί περνούν ευαίσθητα νεύρα και αγγεία. Γι’ αυτό προσοχή αν περπατάτε ξυπόλυτοι σε παραλίες με μεγάλα βότσαλα! Αντιθέτως, το περπάτημα σε αμμουδιές γυμνάζει τους μικρούς μυς που είναι υπεύθυνοι για τη διατήρηση της καμάρας.

Τα «μαξιλαράκια» του πέλματος: Μειώνουν τους κραδασμούς που δέχεται το σώμα, όμως, καθώς τα χρόνια περνούν (ιδιαίτερα μετά τα 40), το πάχος τους μειώνεται. Γι’ αυτό τα ψηλοτάκουνα καλό είναι να τα αποφεύγεις!

Αστράγαλοι: Φέρουν το βάρος όλης της κίνησης του σώματος, ενώ υπολογίζεται ότι χρειάζεται να λυγίσουν περίπου 500 φορές για κάθε χιλιόμετρο που διανύουμε. Όσο πιο κοντοί είμαστε, δε, τόσο πιο πολλές φορές κάμπτονται, αφού ο δρασκελισμός μας είναι μικρότερος.

Δάχτυλα: Μας βοηθούν να κρατάμε ισορροπία και διευκολύνουν το βάδισμα, αν και σύμφωνα με τους ειδικούς η πρωταρχική τους χρήση ήταν να διευκολύνουν την ανάβαση των προγόνων μας στα δέντρα!

Γιατρέ, βοήθεια!

Αν νιώσεις ξαφνικό πόνο στα πόδια ή ενοχλήσεις που σε εμποδίζουν στη καθημερινή σου δραστηριότητα, θα πρέπει το συντομότερο να επισκεφτείς το γιατρό σου. Τα πιο συνηθισμένα προβλήματα είναι:

Πόνος στις φτέρνες

Η πιο συνηθισμένη αιτία για τους πόνους στη φτέρνα ή στην καμάρα του ποδιού (ιδιαίτερα αν εμφανίζονται το πρωί όταν ξυπνάμε ή ύστερα από ορθοστασία) είναι η πελματιαία απονευρωσίτιδα (η οποία μπορεί να συνυπάρχει με άκανθα πτέρνας). Πρόκειται για φλεγμονή της πελματιαίας απονεύρωσης –μιας ινώδους ταινίας συνεκτικού ιστού που μοιάζει με τένοντα–, που εκτείνεται στο πέλμα και υποστηρίζει την εσωτερική καμάρα του ποδιού προς τα δάχτυλα, ενώ επίσης προστατεύει τα ευαίσθητα αγγεία και νεύρα.

Αιτίες: Πολύ σφιχτοί μυες γαμπών, τραυματισμός, ορθοστασία, πλατυποδία ή κοιλοποδία, ακατάλληλα, σκληρά παπούτσια που δεν υποστηρίζουν σωστά την καμάρα, περπάτημα σε σκληρές επιφάνειες χωρίς παπούτσια.

Πρόληψη: Να φοράς πάντα τα κατάλληλα παπούτσια (αθλητικά ή επίσημα παπούτσια με ελαφρύ τακουνάκι, 2-3 πόντους) και να αποφεύγεις να περπατάς ξυπόλυτη αν έχεις πρόβλημα. Επίσης, η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους και η άσκηση είναι απαραίτητα.

Αντιμετώπιση: Επιβάλλεται η ξεκούραση τουλάχιστον για όσο διάστημα διαρκεί ο πόνος. Το ποδόλουτρο σε παγωμένο αλατόνερο και οι διατάσεις ανακουφίζουν και θεραπεύουν. Αν ο πόνος επιμένει, θα πρέπει να δεις το γιατρό σου, που πιθανώς θα σου συστήσει αποκατάσταση της φυσιολογικής μηχανικής του άκρου ποδιού με εφαρμογή ορθοπεδικών πάτων, ή φυσιοθεραπείες, ή κάποιου είδους αντιφλεγμονώδη θεραπεία.

«Κότσι»

«Βλαισός μεγάλος δάκτυλος» είναι ο ιατρικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη δυσμορφία που στην καθομιλουμένη ονομάζουμε κότσι. Πρόκειται για παραμόρφωση του μεγάλου δαχτύλου του ποδιού, το οποίο αποκτά κλίση με τάση να ακουμπήσει πάνω στα άλλα δάχτυλα του ποδιού.

Αιτίες: Η βασικότερη αιτία είναι η πλατυποδία και η ανισοσκελία σε συνδυασμό με στενά και ψηλά παπούτσια. Συνήθως βέβαια το κότσι, όπως και οι άλλες ανατομικές παρεκκλίσεις, κληρονομούνται.

Πρόληψη: Τα σωστά παπούτσια και η προληπτική επίσκεψη στον ειδικό είναι η καλύτερη πρόληψη.

Αντιμετώπιση: Συστήνονται τα φαρδιά και άνετα υποδήματα, καθώς και τα εξατομικευμένα ορθοπεδικά πέλματα έσω υποδήματος τα οποία σκοπό έχουν να υποστηρίξουν το πόδι σε όσους έχουν προδιαθεσικούς παράγοντες. Σε πολύ προχωρημένες περιπτώσεις συνιστάται η αποκατάσταση με χειρουργική επέμβαση.

Σφυροδακτυλία

Σφυροδακτυλία ονομάζεται η ελαφρά παραμόρφωση των δαχτύλων του ποδιού, κατά την οποία η τελευταία φάλαγγα (δηλαδή οι άκρες τους που φέρουν τα νύχια) λυγίζουν προς το έδαφος. Με τον καιρό οι τένοντες «κονταίνουν» σε αυτήν τη θέση, τα δάχτυλα σφίγγουν και οι αρθρώσεις γίνονται δύσκαμπτες. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία υπερκεράτωσης ή και κάλου στην άκρη των δαχτύλων και η παραμόρφωση των νυχιών.

Αιτίες: Μπορεί να οφείλεται σε κληρονομικά αίτια, σε υψηλή ποδική καμάρα, σε ακατάλληλα παπούτσια (στενά και μυτερά), σε κάταγμα των δαχτύλων, σε διαβήτη ή άλλες ασθένειες.

Πρόληψη: Τα φαρδιά στο εμπρός μέρος και άνετα παπούτσια είναι κανόνας, προκειμένου να προλάβουμε μελλοντικά προβλήματα ή να ανακουφιστούμε από ήδη υπάρχοντα.

Αντιμετώπιση: Στα αρχικά στάδια ανακούφιση προσφέρουν τα τοπικά επιθέματα που εφαρμόζονται στην κορυφή της παραμόρφωσης, τα ειδικά ορθοπεδικά πέλματα για τα παπούτσια, καθώς και οι ειδικοί κατά παραγγελία νάρθηκες που συγκρατούν τα δάχτυλα σε θέση διόρθωσης. Αν η κατάσταση είναι προχωρημένη, συνιστάται χειρουργική αποκατάσταση.

ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΤΙΤΣΙΑ ΜΟΥΣΤΑΚΗ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 140

Update: Νοέμβριος 2015.