«Έκλεινα τα 15 μου χρόνια, την ημέρα που παρά λίγο να συμβεί το "μοιραίο". Η αιτία; Ένα σακουλάκι με φιστίκια, που είχε αφήσει στο τραπέζι της κουζίνας ο αδελφός μου, το οποίο άνοιξα και έφαγα μερικά. Λίγα λεπτά αργότερα, παρουσίασα εξανθήματα και φαγούρα σε ολόκληρο το σώμα, βήχα και "κάψιμο" στο λαιμό, καθώς και τάση ασφυξίας. Ευτυχώς, δίπλα στο σπίτι υπήρχε φαρμακείο στο οποίο και με μετέφεραν οι δικοί μου χωρίς καθυστέρηση. Εκεί, μου έκαναν αμέσως μια ένεση αδρεναλίνης. Ετσι, στο "παρά 5", ξέφυγα από τον κίνδυνο του αλλεργικού σοκ».

Το παραπάνω περιστατικό που μας περιέγραψε αναγνώστριά μας, μπορεί να είναι η ακραία περίπτωση μιας τροφικής αλλεργίας, δεν είναι όμως και σπάνια. Σύμφωνα με στατιστικές, περισσότεροι από 100 άνθρωποι στην Ε.Ε. πεθαίνουν κάθε χρόνο από μια αλλεργική αντίδραση κυρίως σε τρόφιμα ή σε τσιμπήματα εντόμων.

Tι ακριβώς είναι το αλλεργικό σοκ;

Tο λεγόμενο αλλεργικό ή αναφυλακτικό σοκ, είναι μία ακραία αντίδραση του οργανισμού, που οφείλεται σε υπερευαισθησία του ανοσοποιητικού συστήματος απέναντι σε κάποια τροφή, φάρμακο ή στο τσίμπημα ενός εντόμου κυρίως υμενοπτέρου (σφήκας, μέλισσας). Εκδηλώνεται συνήθως ξαφνικά, μέσα σε χρονικό διάστημα που κυμαίνεται από μερικά δευτερόλεπτα έως δύο ώρες και συνοδεύεται από δυσκολία στην αναπνοή, μεγάλη πτώση της πίεσης, που προκαλεί απώλεια των αισθήσεων, και, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο. Ωστόσο, όπως διευκρινίζει η Παθολόγος – Αλλεργιολόγος, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας κ Καλλιόπη Κόντου- Φίλη: «Kάθε αλλεργική αντίδραση, δεν εξελίσσεται απαραίτητα σε σοκ. Mπορεί να εκδηλωθεί απλώς με κάποια ενοχλητικά συμπτώματα, όπως συνάχι και κνησμό στο δέρμα. Αρκετά συχνά εμφανίζεται και με πρήξιμο στα βλέφαρα, στα χείλη και στη γλώσσα, ή σε τοπικό πρήξιμο ή έντονο ερεθισμό στο σημείο ενός τσιμπήματος από σφήκα ή μέλισσα».

Πώς μπορώ να μάθω αν κινδυνεύω;

Δυστυχώς, λέει η κ.Φίλη, δεν είναι πάντα δυνατόν να προβλεφθεί η πιθανότητα αλλεργικού σοκ, γιατί αρκετές φορές προκαλείται από ουσίες, με τις οποίες μπορεί στο παρελθόν να είχες έρθει σε επαφή κατ’ επανάληψη, χωρίς να εμφανίσεις συμπτώματα. Ωστόσο, στην περίπτωση μιας ξαφνικής και ακραίας αντίδρασης του οργανισμού στην τροφή που κατανάλωσες, στο φάρμακο ή στο τσίμπημα, υπάρχουν ορισμένα προειδοποιητικά σημάδια, που δεν πρέπει να αγνοήσεις.

Μπες σε υποψίες αν εμφανίσεις...

• Γενικευμένο εξάνθημα στο δέρμα
• Oίδημα (πρήξιμο) στο πρόσωπο ή το λαιμό
• Δύσπνοια
• Δακρύρροια και ρινική καταρροή
• Έντονη ταχυκαρδία
• Πτώση της πίεσης
• Bραχνάδα στη φωνή
• Ναυτία και διάρροια

Τι μέτρα πρέπει να πάρω;

ΑΝ ΑΠΟΔΕΔΕΙΓΜΕΝΑ ΕΙΣΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ σε συγκεκριμένο τρόφιμο ή στα υμενόπτερα, θα πρέπει να έχεις πάντα κοντά σου (ακόμα και στην παραλία) ένα μικρό τσαντάκι με τα φάρμακα άμεσης αντιμετώπισης, ώστε για να είναι πρόχειρα σε κάθε ανάγκη.

Τα φάρμακα που συνήθως συστήνονται από το γιατρό είναι:

• Ένα αντιισταμινικό (σιρόπι, χάπι ή ένεση).
• Ένα χάπι ή ένεση κορτιζόνης.
• Ένα βρογχοδιασταλτικό για τη δύσπνοια.
• Ειδικές ενέσεις αδρεναλίνης (συσκευές μιας χρήσεως που μοιάζουν με στιλό).

Και εδώ πρέπει να τονιστεί ότι η αδρεναλίνη είναι το φάρμακο που σώζει κυριολεκτικά ζωές. Αν χορηγηθεί εγκαίρως δρα το πολύ σε 5 λεπτά, ενώ αντίθετα η κορτιζόνη για να δράσει απαιτούνται 15 -20 λεπτά. Όπως μάλιστα λένε οι ειδικοί από την Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας: <το καλύτερο είναι να έχεις πάντα πρόχειρη μία ένεση αδρεναλίνης, την οποία θα πρέπει να κάνεις χωρίς καθυστέρηση, όταν τα συμπτώματα αρχίσουν να χειροτερεύουν. Όταν δηλαδή, μέσα σε λίγα λεπτά από την εισβολή του μοιραίου αλλεργιογόνου, εμφανιστεί βήχας, βραχνάδα στη φωνή και πρήξιμο στο πρόσωπο ή το λαιμό με τάσεις ασφυξίας>. H ένεση αδρεναλίνης, γίνεται συνήθως πάνω σε γυμνό μηρό ή στο χέρι, ανάλογα με τις οδηγίες.

ΑΝ ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ: Mόλις αισθανθείς κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα (δύσπνοια, βραχνάδα, ταχυκαρδία, πρήξιμο στο πρόσωπο κλπ), λίγο μετά από την κατανάλωση μιας τροφής ή μετά το τσίμπημα εντόμου, καλό είναι να πάρεις αντιισταμινικό φάρμακο, πιθανότατα κάποιο χάπι κορτιζόνης. Aν αισθάνεσαι τα συμπτώματα να επιδεινώνονται, θα πρέπει να καλέσεις ιατρική βοήθεια. Eπειδή πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να χάσεις τις αισθήσεις σου, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις είναι να εξηγήσεις στο γιατρό ή σε όποιον βρίσκεται δίπλα σου τι έντομο σε τσίμπησε (αν γνωρίζεις) ή ποια τροφή ή φάρμακο είχες καταναλώσει προηγουμένως.

Θα με βοηθούσε η ανοσοθεραπεία;

Η ανοσοθεραπεία (μέθοδος που μειώνει την ένταση των αλλεργικών συμπτωμάτων ) μπορεί να εφαρμοστεί με θετικά αποτελέσματα σε αλλεργικούς στο δηλητήριο της μέλισσας και της σφήκας. Η θεραπεία γίνεται κατά κανόνα εντός του νοσοκομείου και είναι πρόσκαιρη. Ωστόσο, η ανοσοθεραπεία δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε όσους πάσχουν από κάποια τροφική αλλεργία. Τέλος αν παρουσιάζεις αλλεργία σε κάποια φαρμακευτική ουσία (π.χ. πενικιλίνη) την οποία χρειάζεται να λάβεις οπωσδήποτε, υπάρχει ειδική μέθοδος (απευαισθητοποίηση) που σε απαλλάσσει πρόσκαιρα από την ευαισθησία σου, ούτως ώστε να κάνεις τη θεραπεία.

Να θυμάσαι

• Eντονες ή και ακραίες αλλεργικές αντιδράσεις μπορεί να προκαλέσει οποιαδήποτε τροφή, συνήθως όμως «ενοχοποιούνται» οι ξηροί καρποί, το αυγό, τα θαλασσινά και οι φράουλες. Συχνά ευθύνονται και τα πρόσθετα τροφίμων.
• Το αλλεργικό σοκ αφορά όλους μας, επειδή ο κάθε ένας σε οποιαδήποτε ηλικία, μπορεί να εκδηλώσει για πρώτη φορά κάποια αλλεργία, χωρίς να γνωρίζει ότι είναι αλλεργικός (οι περισσότεροι το μαθαίνουν αφού πρώτα τους συμβεί ένα δυσάρεστο περιστατικό).
• Τα άτομα που είχαν ήδη μια αλλεργική αντίδραση σε τσίμπημα εντόμου έχουν 60% πιθανότητα να παρουσιάσουν την ίδια ή και σοβαρότερη αντίδραση σε περίπτωση νέου τσιμπήματος.
• Μια τροφή που τρώγεται για πρώτη φορά, δεν δημιουργεί τροφική αλλεργία, διότι ο οργανισμός δεν είχε προηγούμενη επαφή με το αλλεργιογόνο της, ώστε να έχει εξοικειωθεί μαζί του. Aν, π.χ., δοκιμάσεις ένα εξωτικό φρούτο, την πρώτη φορά, μπορεί το φρούτο αυτό να μην σου δημιουργήσει πρόβλημα αλλεργίας. Όμως, ο οργανισμός μπορεί να αντιδράσει από τη δεύτερη ή την τρίτη φορά που θα το φας!
• Δεν υπάρχει επίσης καμία πιθανότητα να πάθεις αλλεργικό σοκ όταν παίρνεις ένα φάρμακο για πρώτη φορά, εφόσον βέβαια δεν έχεις χρησιμοποιήσει στο παρελθόν φάρμακα παρόμοιας χημικής δομής.
• Αλλεργία και πιο σπάνια αλλεργικό σοκ μπορεί να προκαλέσουν τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και οι πενικιλίνες (ειδικά αν χορηγηθούν με ένεση). Tα αντιβιοτικά συνήθως δεν προκαλούν σοβαρές παρενέργειες.

Χρήσιμες συμβουλές για αλλεργικούς και μη

• Για κάθε ενδεχόμενο, απόφευγε να κάθεσαι κοντά σε κορμούς δένδρων ή σε σωρούς ξύλων (γιατί οι σφήκες κάνουν εκεί τις φωλιές τους).Να αποφεύγεις και το περπάτημα με γυμνά πόδια στο χορτάρι (γιατί πολλά έντομα ακόμα και σμήνη μελισσών βρίσκονται στο έδαφος).
• Όταν ταξιδεύεις με αυτοκίνητο κλείνε τα παράθυρα γιατί μια σφήκα, για παράδειγμα, μπορεί να αποβεί πολύ επικίνδυνη τόσο για τον οδηγό όσο και για τους συνεπιβάτες.
• Χρησιμοποίησε εντομοαπωθητικές λοσιόν ή σπρέι, με τις οποίες θα κάνεις επάλειψη στα ακάλυπτα σημεία του σώματός σου. Aπόφευγε και τα έντονα αρώματα και τις λακ, γιατί προσελκύουν τα έντομα.
• Aν έχεις υπόταση και ανήκεις στα άτομα που κινδυνεύουν από αλλεργικό σοκ, δεν θα πρέπει να λαμβάνεις αντιυπερτασική αγωγή με ορισμένα φάρμακα για την καρδιά (β-αναστολείς), καθώς αναχαιτίζουν τη δράση της αδρεναλίνης. Θα πρέπει ο γιατρός, να σου χορηγήσει εναλλακτική αγωγή.

Προσοχή: Αν έχεις διαπιστώσει ότι το παιδί σου παρουσιάζει ευαισθησία σε συγκεκριμένες τροφές, εμφανίζει δηλαδή κάποιο εξάνθημα ή οίδημα στη γλώσσα και τα χείλη του (μέσα σε διάστημα λεπτών ή 1-2 ωρών από τη λήψη της τροφής), πρέπει οπωσδήποτε να ενημερώσεις το γιατρό. Ο οποίος, θα σου υποδείξει τις εξετάσεις και τη θεραπεία που θα ακολουθήσει το παιδί. Και φυσικά, μετά τον εντοπισμό της, η ένοχη τροφή ή οι τροφές, θα αφαιρεθούν τελείως από το διαιτολόγιο του.

ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 121

Update: Μάιος 2016.