Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, ή αλλιώς ΧΑΠ όπως ονομάζεται για συντομία, είναι γνωστή και ως νόσος των καπνιστών, διότι έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι στις προηγμένες χώρες οφείλεται κατά 80-90% στο κάπνισμα. Στην Ελλάδα το 50% των πασχόντων από ΧΑΠ χαρακτηρίζονται προχωρημένου σταδίου, ενώ πάνω από τους μισούς ασθενείς, δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από τη νόσο και όταν το ανακαλύπτουν είναι ήδη αργά. Δείτε τι έχουν να σας πουν ακόμα μία φορά οι ειδικοί για την πάθηση αυτή, που βαδίζει χέρι χέρι με τους καπνιστές.

Τι χαρακτηρίζει την πάθηση;

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια είναι μια νόσος με χαρακτηριστικό τη στένωση των βρόγχων, με αποτέλεσμα να αδειάζουν δύσκολα οι πνεύμονες στην εκπνοή. Ο περιορισμός στη ροή του αέρα στους πνεύμονες είναι συνήθως προοδευτικός και σχετίζεται με μια φλεγμονώδη αντίδραση των πνευμόνων σε βλαβερά σωματίδια αέρια και ιδιαίτερα στον καπνό του τσιγάρου. Τα βασικά συμπτώματα των πασχόντων από ΧΑΠ είναι ο καθημερινός έντονος βήχας, ιδίως ο πρωινός, η αποβολή πτυέλων και η δύσπνοια, η οποία στην αρχή μπορεί να εκδηλώνεται μόνο με την άσκηση αλλά στη συνέχεια εκδηλώνεται και με το περπάτημα στον ανήφορο, το περπάτημα στο ίσιωμα και στο τέλος ακόμη και με τις απλές καθημερινές κινήσεις μέσα στο σπίτι.

Πότε τα συμπτώματα επιδεινώνονται;

Όπως επισημαίνει ο κ. Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης, καθηγητής Πνευμονολογίας: «Αν η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, τότε οι βλάβες που προκαλεί από ένα σημείο και μετά είναι μη αναστρέψιμες. Έτσι ο ασθενής αρχίζει να έχει σοβαρή επιδείνωση στην υγεία του αλλά και στην ποιότητα της ζωής του. Η νόσος τον οδηγεί σταδιακά σε αναπνευστική ανεπάρκεια, τον καθηλώνει στην καρέκλα με φιάλες οξυγόνου και τον αναγκάζει σε συχνή νοσηλεία. Η ΧΑΠ συνυπάρχει επίσης με μια σειρά από άλλες παθήσεις, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα (ύστερα από ένα επεισόδιο ο κίνδυνος για έμφραγμα τριπλασιάζεται), σακχαρώδη διαβήτη και υπέρταση, ενώ κάνει και συχνές παροξύνσεις, συνήθως εξαιτίας κάποιας κοινής λοίμωξης του αναπνευστικού».

Εκτός από το τσιγάρο τι άλλο μας κάνει ευάλωτους στη ΧΑΠ;

Παρότι το κάπνισμα (ενεργητικό και παθητικό) παραμένει η κύρια αιτία της νόσου, επιβαρυντικούς παράγοντες για την ανάπτυξη της ΧΑΠ συχνά αποτελούν και η ατμοσφαιρική ρύπανση, το ιστορικό λοιμώξεων στην παιδική ηλικία, η έκθεση σε χημικές ουσίες στον επαγγελματικό χώρο κ.ά. Επίσης επαγγελματικοί παράγοντες που προκαλούν έντονη ή παρατεταμένη έκθεση σε σκόνη, χημικά, αναθυμιάσεις κ.λπ. μπορεί να αυξήσουν ή και να διπλασιάσουν τον κίνδυνο της ασθένειας στους καπνιστές. Παρ’ όλα αυτά, όπως λένε οι ειδικοί, η ΧΑΠ μπορεί να προληφθεί ή η εξέλιξή της να ανασταλεί κυρίως με τη διακοπή του καπνίσματος ή με την απομάκρυνση από τον όποιον άλλον εισπνεόμενο βλαπτικό παράγοντα. Όμως επειδή τα πρώτα 10-15 χρόνια οι ενοχλήσεις της ΧΑΠ συνήθως είναι ήπιες, αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι ασθενείς να μην αναζητούν εγκαίρως θεραπεία. Έτσι όταν αρχίσουν τα συμπτώματα της ασθένειας να γίνονται εμφανή, δυστυχώς τότε το 50-60% των πνευμόνων έχει καταστραφεί και ο ασθενής έχει ήδη σοβαρά προβλήματα.

Σπιρομέτρηση, η εξέταση που σώζει!

Ποια όμως είναι η εξέταση που θα μας πει εάν κάποιος ασθενής έχει ΧΑΠ αλλά και σε ποιο στάδιο βρίσκεται η νόσος; «Η πιο εύκολη και αξιόπιστη εξέταση ονομάζεται σπιρομέτρηση, η οποία διαρκεί συνήθως λιγότερο από 10 λεπτά. Το άτομο που υποβάλλεται σε αυτήν παίρνει απλώς μια βαθιά ανάσα και εκπνέει με όλη του τη δύναμη σε μια ειδική συσκευή». Όπως τονίζει ο κ. Παναγιώτης Γούλας, πνευμονολόγος - φυματιολόγος: «Με τη σπιρομέτρηση μετράμε αφενός την ποσότητα (τον όγκο) αέρα που μπορεί να εκπνεύσει ο εξεταζόμενος και αφετέρου την ταχύτητα με την οποία εκπνέεται ο αέρας από τους πνεύμονές του. Εάν αυτές οι τιμές μειωθούν κάτω από κάποια όρια, ο πνευμονολόγος μπορεί να διαγνώσει τη ΧΑΠ». Το καλύτερο λοιπόν είναι όλοι οι καπνιστές άνω των 40 ετών με ιστορικό καπνίσματος τουλάχιστον 10 ετών να υποβάλλονται σε σπιρομέτρηση».

Σημάδια που χτυπούν συναγερμό!

Αν έχετε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα, «ιδίως αν είστε καπνιστές», θα πρέπει να συμβουλευτείτε πνευμονολόγο, καθώς αποτελούν σημάδι ότι ενδεχομένως αντιμετωπίζετε Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια.

• Bήχας που επιμένει και φλέγματα.

• Συριγμός, δηλαδή αναπνοή που «σφυρίζει».

• Δύσπνοια που επιδεινώνεται με την προσπάθεια [όταν ανεβαίνετε σκάλες ή ανηφόρα, όταν σηκώνετε κάποια βάρη (π.χ ψώνια), όταν βαδίζετε βιαστικά].

• Η κατάσταση είναι ακόμα πιο σοβαρή όταν η δύσπνοια συνοδεύει πιο ελαφριές δραστηριότητες, όπως το ντύσιμο, το πλύσιμο, το δέσιμο των κορδονιών, διάφορες δουλειές με τα χέρια κ.λπ.

Και αν υπάρχει πρόβλημα τι γίνεται;

Μετά τη διάγνωση, αν κριθεί σκόπιμο, ο γιατρός μπορεί να προχωρήσει και σε περαιτέρω γενικές ή ειδικές εξετάσεις, προκειμένου να εκτιμήσει το στάδιο βαρύτητας, την επίπτωση της ΧΑΠ σε άλλα όργανα, όπως η καρδιά, το μυϊκό σύστημα, και την πιθανή ωφέλεια του ασθενούς από τις θεραπευτικές μεθόδους που θα του συστήσει.

ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 160
Update: Νοέμβριος 2016