O μοναδικός Πικάσο σε λάδι που διαθέτει η χώρα σε μουσειακή συλλογή έκανε φτερά τα ξημερώματα της Δευτέρας από την Εθνική Πινακοθήκη, στη μεγαλύτερη κλοπή έργων σύγχρονης τέχνης που έχει γίνει ποτέ στην Ελλάδα.

Μαζί με το «Γυναικείο κεφάλι» της Ντόρα Μάαρ, που ο κορυφαίος καλλιτέχνης του 20ού αιώνα είχε δωρίσει στον ελληνικό λαό για τη γενναία αντίστασή του εναντίον των ναζί κατακτητών, εκλάπησαν ακόμη ένα έργο της πρώιμης περιόδου του Ολλανδού ζωγράφου Πιτ Μοντριάν, λάδι σε μουσαμά επίσης, κι ένα σχέδιο, με θρησκευτικό περιεχόμενο, της Ιταλικής Σχολής των αρχών του 17ου αιώνα.

Σε μια χώρα που την πρωτοκαθεδρία στις κλοπές έργων τέχνης έχουν οι αρχαιότητες, το γεγονός που συνέβη τη Δευτέρα γύρω στις 4.30 το πρωί, σόκαρε τον κόσμο της τέχνης, ενώ η Ελλάδα, εκτός από τη δεινή οικονομική της κατάσταση, έγινε ξανά είδηση αμέσως σε όλα τα ξένα πρακτορεία: «Κλοπή Πικάσο στην Αθήνα».

Η κλοπή πάντως συνέβη σ΄ ένα από τα καλύτερα φυλασσόμενα σημεία της Αθήνας, αλλά όχι, καθώς φαίνεται, σε ένα άρτια φυλασσόμενο μουσείο, το οποίο μέσα στα 17.000 έργα των μονίμων συλλογών του κρύβει θησαυρούς, σαν αυτούς που εκλάπησαν ή ακόμη και το κλεμμένο από βελγικό μουσείο «Κυνήγι του καλυδώνιου κάπρου» του Ρούμπενς που ανακαλύφθηκε στην Ελλάδα στις αρχές του περασμένου Σεπτεμβρίου, φυλάσσεται στην Εθνική Πινακοθήκη και ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της παράδοσής του.

Αρκεί ένας μόνο νυχτοφύλακας για να φυλάξει αυτούς τους θησαυρούς έστω κι αν οι συναγερμοί και οι κάμερες λειτουργούν κανονικά; Το βράδυ της Κυριακής προς Δευτέρα, όπως και κάθε βράδυ, εργαζόταν μόνον ένας φύλακας, ο καλύτερος, λένε από την Εθνική Πινακοθήκη. Βεβαίως και έχουν συμβεί στα σπουδαιότερα και πολύ καλά φυλασσόμενα μουσεία του κόσμου μεγάλες κλοπές. Ας θυμηθούμε την «Κραυγή» του Μουνκ από το ομώνυμο μουσείο του Οσλο και πολλές άλλες περιλάλητες κλοπές έργων τέχνης. Αλλά πουθενά ο φύλακας δεν ήταν ένας.

Σίγουρα τα έργα, κυρίως ο Πικάσο, είναι μεγάλης αξίας. Η Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα, από το 1992 διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, σε τηλεφωνική συνομιλία μαζί μας, πολύ στενοχωρημένη πράγματι, δεν ήταν ακόμη σε θέση να δώσει συγκεκριμένες εκτιμήσεις της εμπορικής αξίας των έργων, ούτε όμως και απαντήσεις σε ερωτήματα που προκύπτουν, αφού η αστυνομία ζήτησε μυστικότητα προκειμένου να διευκολυνθεί το έργο της.

Η κλοπή έγινε λίγες ώρες μετά τη λήξη της μεγάλης έκθεσης «Στα άδυτα της Εθνικής Πινακοθήκης. Αγνωστοι θησαυροί από τις συλλογές της», με έργα που έχουν ελάχιστα ή καθόλου παρουσιαστεί. Τα έργα Πικάσο και Μοντριάν ήταν εκτεθειμένα στη μαρμάρινη αίθουσα, αμέσως μετά την είσοδο, ενώ το σχέδιο βρισκόταν στο μεσοπάτωμα και σύμφωνα με εκτιμήσεις μάλλον δεν αποτελούσε στόχο των δραστών. Μήπως ο Πικάσο, το μοναδικό έργο σε λάδι του ζωγράφου σε ελληνικό μουσείο (η Εθνική Πινακοθήκη διαθέτει και μερικές χαλκογραφίες και λιθογραφίες του), το οποίο σύμφωνα με εκτιμήσεις θεωρείται από τα πιο ακριβά έργα της Πινακοθήκης, μαζί με τους Γκρέκο, θα έπρεπε να παρουσιάζεται σε αλεξίσφαιρη προθήκη;

Η μοναδική κλοπή στα 112 χρόνια λειτουργίας της Εθνικής Πινακοθήκης συνέβη λίγους μήνες πριν αυτή κλείσει, για την επέκτασή της και τη μετατροπή της σε ένα υπερσύγχρονο μουσείο και με διαφορετικά, ελπίζουμε, συστήματα φύλαξης. Τα έργα που εκλάπησαν είναι πολύ δύσκολο, έως αδύνατον, να πωληθούν από τους δράστες. Συχνά, σύμφωνα με διαδεδομένη πρακτική του διεθνούς εγκλήματος, δίνονται ως εγγύηση για υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας.

• Με την Ντόρα Μάαρ
Ενας πίνακας με την Ντόρα Μάαρ του Πικάσο, μεγαλύτερων διαστάσεων από αυτόν που εκλάπη από την Εθνική Πινακοθήκη, πωλήθηκε σε δημοπρασία του Σόθμπις στη Νέα Υόρκη, το 2006, αντί 95,2 εκατ. δολαρίων.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΡΟΥΜΠΟΥΛΑ
[email protected]