Από τον Θοδωρή Δημητρόπουλο
Στο ράφι του, δίπλα στα βραβεία που συλλέγει, βρίσκεται ένα κουτί αγνώστου περιεχομένου που του αγόρασε ο παππούς του από κατάστημα μαγείας, όταν ο μικρός Τζ. Τζ. (αρχικά για το Τζέφρι Τζέικομπ) πήγαινε ακόμα σχολείο. Για δεκαετίες τώρα παραμένει κλειστό. «Αντιπροσωπεύει ελπίδα. Αντιπροσωπεύει το ενδεχόμενο. Αντιπροσωπεύει την άπειρη πιθανότητα», εξηγεί ο ενθουσιώδης δημιουργός. Το έργο του Εϊμπραμς είναι γεμάτο από τέτοια κουτιά μυστηρίου, από σπουδαία ταξίδια προς άγνωστους προορισμούς, από συναρπαστικές ερωτήσεις που σνομπάρουν τις απαντήσεις ως μια βεβαιότητα αποκλιμάκωσης.
Γι αυτό η μεγάλη απειλή στην «Επικίνδυνη Αποστολή 3» είναι το Λαγοπόδαρο για το οποίο κανείς δε γνωρίζει περί τίνος πρόκειται. Γι αυτό το τέρας του «Cloverfield», η προέλευσή του, ο λόγος ύπαρξής του παραμένουν μεγάλα, απομακρυσμένα ερωτηματικά που εντείνουν την εμπειρία της θέασης της ταινίας. Γι αυτό οι σειρές του έγιναν θρυλικές για τα διαδοχικά ερωτήματα που γεννούν μέσα από τα αποστομωτικά τους cliffhangers (τις σκηνές, δηλαδή, στο τέλος του κάθε επεισοδίου που αφήνουν τον θεατή να «κρέμεται».) Γι αυτό όλες οι ιστορίες που διηγείται χαρακτηρίζονται από μια διαρκή αίσθηση θαυματουργής ανακάλυψης.
Το μυστήριο, πιο σημαντικό και από τη γνώση, έβρισκε εφαρμογή σε όλες τις ταινίες που αγάπησε ο γεννημένος το 1966 Τζ. Τζ. ως πιτσιρικάς, από τις αόρατες απειλές στο πρώτο «Αλιεν» και στα «Σαγόνια Του Καρχαρία» μέχρι τον ερωτισμό της σιωπηλής σκηνής στο αυτοκίνητο από τον «Πρωτάρη»- την οποία θεωρεί «το πιο ρομαντικό ραντεβού όλων των εποχών, που το αγαπάς επειδή δεν το ακούς».
Κι αν αυτή η αγάπη που μοιράζεται εξίσου ανάμεσα στο τερατώδες και στο συναισθηματικό μοιάζει με παράδοξο, η καριέρα του είναι γεμάτη από τέτοια. Αυτός ακριβώς ο διχασμός είναι που την κάνει τόσο ξεχωριστή.
Το πρώτο του φιλμάκι ήταν το «Αttic» που γύρισε όταν ήταν 11 χρονών, χαράζοντας με τα χέρια του το τέρας μέσα στην ταινία καρέ προς καρέ, ενώ η πρώτη του σειρά ήταν η ρομαντική κολεγιακή dramedy «Felicity». Από το «Αlias» κι έπειτα έχει καταφέρει να παντρέψει ιδανικά όλες του τις ευαισθησίες, δημιουργώντας με συνέπεια περιπέτειες μυστηρίου που έχουν ψυχή και χαρακτήρα.
Του αρέσει συχνά να επιστρέφει σε μία σκηνή από τα «Σαγόνια Του Καρχαρία» την οποία θεωρεί ενδεικτική του σινεμά που τον ενδιαφέρει να δημιουργεί. Ο Μάρτιν του Ρόι Σάιντερ κάνει αστείες φάτσες στον γιο του την ώρα του φαγητού. «Δώς μου ένα φιλί» του λέει, για να τον ρωτήσει ο μικρός γιατί. «Επειδή το χρειάζομαι» απαντά αφοπλιστικά ο καταπονημένος αστυνομικός.
Για τον Τζ. Τζ. η σημαδιακή ταινία του Σπίλμπεργκ (ο οποίος, δηλώνοντας φαν της δουλειάς του, του είχε προτείνει να γράψει το σενάριο για τον «Πόλεμο Των Κόσμων» αλλά ο Εϊμπραμς αρνήθηκε γιατί γύριζε το «Lost») είναι στην καρδιά της η ιστορία ενός άντρα που προσπαθεί να μαζέψει ξανά τα κομμάτια του κόσμου του.
Ο «Ε.Τ. Ο Εξωγήινος» εστιάζει σε μια διαλυμένη οικογένεια και σε ένα παιδί που ψάχνει στήριγμα, το «Πολύ Σκληρός Για Να Πεθάνει» μιλά για έναν αστυνομικό που βρίσκεται στα όρια του διαζυγίου. Δεν είναι οι σπουδαιότερες δραματικές σκηνές ταινιών στην ιστορία, αλλά προσδίδουν ένα κέντρο βάρους στην περιπέτεια που κάνει τον θεατή να νοιάζεται για το τι συμβαίνει πίσω από τις εκρήξεις. Σε όλη του τη φιλμογραφία εξάλλου είναι πολύ έντονη η θεματική της οικογένειας ως κάτι όχι απαραιτήτως καθορισμένο από το DNA αλλά από το πού βρίσκει ο κάθε άνθρωπος το συμπλήρωμά του.
Δίχως κορώνες για την ιερότητα του θεσμού και δίχως να προσπαθεί υπερβολικά ή να μας κοπανάει διαρκώς συμβολισμούς στο κεφάλι, ο Εϊμπραμς πάντα γοητεύεται από τους ήρωες που προσπαθούν να ισορροπήσουν τις ιδιαιτερότητες του εαυτού τους με εκείνες των ανθρώπων τους, από το κατασκοπικό οικογενειακό δράμα του «Αlias» μέχρι το διαγαλαξιακό του «Superman: Flyby» (τον μύθο του οποίου επανεφηύρε τολμηρά ως μια επική διαγαλαξιακή μάχη μεταξύ πανίσχυρων αδελφών σε διεκδίκηση του θρόνου του Κρύπτονα, σε ένα σενάριο που δεν γυρίστηκε ποτέ) και από την ομάδα-οικογένεια της «Επικίνδυνης Αποστολής 3» μέχρι εκείνη του πληρώματος του «Σταρ Τρεκ».
Ισως εκεί να εντοπίζεται και η απάντηση στο γιατί ο Τζ. Τζ. είναι ο ιδανικός «αναβιωτής» παλαιότερων ιδεών σε σύγχρονο πλαίσιο. Γιατί ακόμη κι αν δεν κάνει κάτι απαραιτήτως ριζοσπαστικό, ξέρει να εντοπίζει την ουσία μιας ιστορίας. Του αρέσει να λέει πως η συνήθης αποτυχία των σίκουελ εντοπίζεται στο ότι ξεκλέβουν το λάθος στοιχείο από το πρωτότυπο: «Μην κλέβεις το τέρας, κλέψε τους χαρακτήρες, κλέψε τις καταστάσεις». Και φαίνεται ότι λειτουργεί, αφού λίγες βδομάδες πριν το άνοιγμα του Σταρ Τρεκ, η Paramount ανακοίνωσε πως το ίδιο δημιουργικό τιμ (με την προσθήκη του συν-δημιουργού του «Lost», Ντέιμον Λίντελοφ) θα επιστρέψει για τη συνέχεια. Μέχρι τότε ο Εϊμπραμς θα συνεχίζει δίχως αμφιβολία να ισορροπεί την κινηματογραφική με την τηλεοπτική καριέρα του με τρόπο που κανείς στο παρελθόν δεν έχει καταφέρει, ισχυροποιώντας τη θέση του ως ανερχόμενος μεγαλοπαραγωγός και δημιουργός. Και το κουτί του μυστηρίου στο ράφι του θα παραμένει κλειστό για πάντα, συνεχίζοντας να τον εμπνέει για νέα, όλο και πιο συναρπαστικά ερωτήματα.
Οι σταθμοί
«Felicity» Seasons 1-4 (1998-2002): Κι όμως, η καριέρα του ανθρώπου που έσωσε το Sci Fi ξεκίνησε ουσιαστικά από ένα ευαίσθητο κολεγιακό δράμα. Και ακόμα πιο αδιανόητα, παραμένει η καλύτερη και συνεπέστερη από τις σειρές του, ακολουθώντας μια παρέα κοντά στην ενηλικίωση καθώς αντιμετώπιζε για πρώτη φορά την αληθινή ζωή. Τα δείγματα αγάπης, όμως, για το μυστηριώδες και το εξωπραγματικό ήταν και πάλι εκεί, μέσα από επεισόδια σαν τον ασπρόμαυρο φόρο τιμής στην «Ζώνη του Λυκόφωτος» (με την παρέα να μην μπορεί να βρει το δρόμο της έξω από ένα μυστηριώδες δωμάτιο) ή τα τελευταία 5 επεισόδια της σειράς, όπου η Φελίσιτι ταξιδεύει πίσω στο χρόνο (!) για μια επανεκτίμηση των επιλογών της.
«Αlias» Seasons 1-2 (2001-2003): Τρομακτικά άνιση όσο και αβίαστα κουλ, η κατασκοπική σειρά φαντασίας που έβαλε τον Τζ. Τζ. στον χάρτη έχασε τελικά τον δρόμο της μέσα στη λαβυρινθώδη της μυθολογία (όταν αυτός αποχώρησε στην 3η σεζόν). Πρόλαβε όμως πρώτα να ολοκληρώσει δύο κύκλους που αφορούν εξίσου τους δεσμούς εμπιστοσύνης της Σίντνεϊ Μπρίστοου με τους γονείς της όσο και τις αξέχαστες αποστολές με τις ευρηματικές μεταμφιέσεις και το εντυπωσιακό ρόστερ των guest stars, από τον Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ και τον Κουέντιν Ταραντίνο μέχρι τη Φέι Ντάναγουεϊ και τον Ρότζερ Μουρ.
«Lost» Season 1 (2004): Μετά από 8 μόλις επεισόδια στο τιμόνι παρέδωσε τη σειρά σε άλλα χέρια, αλλά όχι προτού καθορίσει την ριζοσπαστική της φόρμα ή αφού γυρίσει τον -τότε- ακριβότερο και εντυπωσιακότερο πιλότο στην τηλεοπτική ιστορία. Ο ίδιος μάλιστα απέσπασε δύο βραβεία Emmy και μια Χρυσή Σφαίρα.
«Μission: Impossible 3» (2006): Πήρε το ληθαργικό franchise από τα χέρια σκηνοθετών που ενδιαφέρονταν περισσότερο για επίδειξη του προσωπικού τους στυλ παρά για την ουσία της δράσης και, στο κινηματογραφικό σκηνοθετικό του ντεμπούτο, εμφύσησε ζωή στη σειρά καταφέρνοντας να φέρει σε αυτήν την φρεσκάδα μιας νέας ματιάς. Οι ασταμάτητες σκηνές δράσης είναι εθιστικές, το δράμα πιστευτό, ο Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν απολαυστικός ως κακός, η ομάδα λειτουργική και η ταινία η καλύτερη περιπέτεια των 00s που δεν έχει το όνομα «Μπορν» στον τίτλο της.
«Cloverfield» (2008): Δημιουργικά δεν ενεπλάκη άμεσα, αυτός όμως ο επανακαθορισμός του monster movie βρήκε τον Εϊμπραμς για πρώτη φορά στη θέση του μεγαλοπαραγωγού που στελέχωσε μια ταινία με συντελεστές των σειρών του σε όλες τις τάξεις της, από την παραγωγή μέχρι το σενάριο, κι από την σκηνοθεσία μέχρι το μοντάζ, τη μουσική και τη φωτογραφία.
«Fringe» (2008-...): Στον πρώτο της κύκλο αυτή την στιγμή, η σειρά που σήμανε την επιστροφή του Εϊμπραμς στην τηλεόραση θυμίζει διασταύρωση των «Χ-Files» με τις «Ανεξέλεγκτες Καταστάσεις» του Κεν Ράσελ, για ένα τμήμα του FBI που ασχολείται με μεταφυσικές υποθέσεις. Θα άξιζε και μόνο για τις υπέροχα γκροτέσκες απεικονίσεις των εγκλημάτων στην αρχή του κάθε επεισοδίου.
