Ο κορυφαίος παραμυθάς του κινηματογράφου προσαρμόζεται στην ψηφιακή εποχή, έστω και με μισή καρδιά αφού, όπως παραδέχεται, παραμένει ένας παραδοσιακός τύπος, που βάζει την ιστορία πάνω από την αψεγάδιαστη εικόνα.
Ο Στίβεν Σπίλμπεργκ o μεγιστάνας -του οποίου η περιουσία υπολογίζεται στα 3 δισ. δολάρια- δεν μιλάει στους δημοσιογράφους. Αυτό είναι κάτι που μόνον ο Σπίλμπεργκ ο σκηνοθέτης κάνει. Μια στιβαρή χειρονομία, ένα χαμόγελο, ακριβείς απαντήσεις. Μια συνέντευξη δεν είναι μια απλή συζήτηση. Πρόκειται για δουλειά, η οποία πρέπει να γίνει. Ποτέ δεν θα είναι τελείως άνετος σε τέτοιες περιπτώσεις. Μπορείς, επίσης, να διακρίνεις πόσο προσεκτικός γίνεται όταν δεν απαντά αμέσως. Μπορείς, επιπρόσθετα, να δεις ότι η τρομερή επιτυχία του έχει να κάνει πολύ με τον έλεγχο και όχι μόνο με την ασυνήθιστη δύναμη της φαντασίας του.
Είναι καλοκαίρι του 1965 και ένας παράξενος έφηβος προσπερνάει μυστικά τους σωματοφύλακες του στούντιο από το οποίο μόλις περάσαμε.
Ηταν πράγματι καλοκαίρι του 1965; 1966; Δεν θυμάμαι. Ημουν πολύ νέος. Δεκαπέντε ή δεκαέξι.
Τι συνέβη, λοιπόν, εκεί;
Διάλεξα ένα από τα μικρά γραφεία σε αυτές τις ξύλινες παράγκες, τα οποία ήταν άδεια εκείνη την περίοδο. Αγόρασα μερικά πλαστικά γράμματα από ένα μαγαζί και έβαλα το όνομά μου στην πόρτα. Επειτα κάθισα στο γραφείο και ήταν πλέον γεγονός: Θα πήγαινα να δουλέψω εκεί το καλοκαίρι.
Κανείς δεν σας πέταξε έξω;
Οχι. Αυτό φαίνεται απίθανο σήμερα, αλλά έτσι ήταν τότε. Βέβαια, δεν θα με άφηναν να σταθώ στις τεράστιες αίθουσες. Μπορούσα, όμως, για μήνες να βλέπω τους ανθρώπους στο τμήμα μοντάζ να δουλεύουν. Εγιναν οι καλύτεροί μου φίλοι. Εκείνο το καλοκαίρι έμαθα πάρα πολλά για το μοντάζ.
Αυτή η παράγκα υπάρχει ακόμα;
Ναι. Εγώ το κανόνισα. Μετά την επιτυχία του «Ε.Τ.» ξεκίνησα εδώ τη δική μου μικρή εταιρεία, την Amblin Entertainment και ζήτησα οι παράγκες να μεταφερθούν δίπλα, στο καινούριο μου γραφείο. Εκεί βρίσκονται τώρα. Τα δωμάτια για το μοντάζ στεγάζονται εκεί.
Η ταινία «Transformers», το πιο πρόσφατο κινηματογραφικό σας έργο, δείχνει τις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής, τις οποίες αντιμετωπίζετε σε ένα πρώιμο στάδιο: Τα πάντα αποτελούνται από pixels, αλλά πρέπει να φαίνονται σαν τόνοι μάζας, ενέργειας και θεαματικής γρήγορης πτώσης...
Αυτό είναι ένα πραγματικό πρόβλημα! Σχεδόν με τρέλανε όταν δημιουργήσαμε το T-Rex της ταινίας «Jurassic Park», η οποία ήταν μία απ’ τις πρώτες εξ ολοκλήρου ψηφιακές ταινίες.
Ενώ κινηματογραφούσα τη «Λίστα του Σίντλερ» στην Πολωνία, το απόγευμα θα έβλεπα τα τελευταία κατορθώματα της Industrial Light & Magic μέσω δορυφορικής σύνδεσης. Φρικιαστικό! Εκείνοι οι δεινόσαυροι πετούσαν πάνω από το σκηνικό χωρίς βάρος, σαν μικρά σύννεφα! «Να τα κάνετε λίγο πιο θεατρικά», φώναξα. Μετά από αυτό δουλέψαμε πολύ σκληρά για να δημιουργήσουμε την ψευδαίσθηση του βάρους ? και συνεχίζουμε ακόμη.
Ταυτόχρονα, ο κίνδυνος είναι άλλος: Εικόνες που απειλούνται να χάσουν τη μαγεία, καθώς κάθε κόσμος εικόνων μπορεί να δημιουργηθεί.
Οχι αν θες να πεις μια ιστορία με αυτό! Αυτό πρέπει να θυμόμαστε εμείς, οι παραγωγοί ταινιών. Η αλήθεια, που δεν μπορούμε να παρακάμψουμε: Χωρίς μια καλή ιστορία, όλα είναι ένα τίποτα. Και τα όρια, που είχαμε παλιά, μας βοήθησαν να επικεντρωθούμε στην ιστορία.
Οπως ο μηχανικός καρχαρίας, ο οποίος δεν θα λειτουργούσε όταν έπρεπε.
Ακριβώς! Αυτό το καταραμένο πράγμα πιστεύω ότι έσωσε «Τα σαγόνια του καρχαρία»! Δεν μπορούσα να το δείξω την περισσότερη ώρα κι έτσι έπρεπε να σκεφτώ κάτι. Και εντελώς ξαφνικά συνειδητοποίησα: Οσο λιγότερο το βλέπεις τόσο πιο τρομακτικό γίνεται. Το κοινό θέλει να συμμετέχει με τη φαντασία του. Αυτό είναι ένα μάθημα που πήρα.
Πρόσφατα τελειώσατε τα γυρίσματα της τελευταίας σας δουλειάς ως σκηνοθέτης. Για άλλη μία φορά, αντιμέτωπος με τις προκλήσεις της τεχνολογικής προόδου: Το Motion Capture περιλαμβάνει την κινηματογράφηση ηθοποιών, αλλά η εμφάνισή τους μεταφέρεται σε έναν ψηφιακό χαρακτήρα. Αυτή είναι η ύστατη ελευθερία για τους σκηνοθέτες;
Οχι. Είναι απλώς ένα διαφορετικό, ενδιαφέρον μέσο. Μετά τις κλασικές, δισδιάστατες ταινίες και τις καινούριες τρισδιάστατες κινουμένων σχεδίων, οι οποίες τελειοποιήθηκαν από εταιρείες όπως η Pixar και η Dreamworks, το Motion Capture είναι η πιο πρόσφατη εφεύρεση που έχουμε στη διάθεσή μας οι σκηνοθέτες. Φαίνεται εντελώς διαφορετικό απ’ ό,τι είχαμε μέχρι τώρα.
Οι ήρωες που ζωντανεύετε με αυτόν τον τρόπο είναι θρυλικοί: Ο Τεν Τεν και ο Snowy. Τι να περιμένουμε από την ταινία «Οι περιπέτειες του Τεν Τεν: Το μυστικό του Μονόκερου»;
Η αποστολή ήταν να μεταφέρουμε το διάσημο στυλ ζωγραφικής του Ερζέ σε τρισδιάστατες εικόνες. Λεπτομερείς εικόνες, που συντηρούν όμως την αισθητική των σχεδίων. Ο Τεν Τεν είναι ένας ήρωας χωρίς τεχνολογικά μέσα και τον δείχνουμε σε έναν παλιομοδίτικο κόσμο, ο οποίος δεν είναι απόλυτα καθορισμένος χρονικά: Δεν υπάρχει τηλεόραση, όλα τα τηλέφωνα έχουν περιστροφικό καντράν και τα αυτοκίνητα μοιάζουν όπως ήταν 50 χρόνια πριν. Πιστεύω, επίσης, πως στον Τεν Τεν δεν θα άρεσε η χιπ χοπ και επίσης θα «φρίκαρε» από τις μοντέρνες ταινίες δράσης.
Τι βρήκατε ενδιαφέρον στον χαρακτήρα του Τεν Τεν;
Μου αρέσει ιδιαίτερα η επιμονή με την οποία πορεύεται στις περιπέτειές του. Είναι ένας δημοσιογράφος που ξεθάβει ιστορίες, αλλά πάντα στο τέλος γίνεται ο ίδιος η ιστορία. Αυτός είναι ένας φανταστικός κανόνας για τηλεοπτική σειρά! Για αυτό εγώ και ο Πίτερ Τζάκσον, ο βοηθός μου, ξεκινήσαμε να δουλεύουμε δύο ταινίες ταυτόχρονα. Η έμπνευση έρχεται από μια κριτική γαλλικών ταινιών.
Εμπνέεστε από κριτικές;
Σε αυτήν την περίπτωση, ναι. Οταν η πρώτη ταινία με τον Ιντιάνα Τζόουνς βγήκε στους κινηματογράφους στα 80’s, σχεδόν όλες οι γαλλικές κριτικές συνέκριναν τον ήρωα με τον Τεν Τεν. Δεν είχα ξανακούσει για τον Τεν Τεν. Ηταν ωραία ιδέα το να δω αυτό το υλικό ? και ανακάλυψα ότι οι κριτικές ήταν απολύτως σωστές. Είναι, όντως, ένας εξάδελφος του Ιντιάνα. Ο κόσμος του είναι γεμάτος μυστικά, θησαυρούς και περιπέτειες... Κάλεσα τον Ερζέ στο Βέλγιο να τον ρωτήσω αν θα ήθελε να με συναντήσει και αν τα δικαιώματα είχαν ήδη πουληθεί. Δύο εβδομάδες αργότερα πέθανε.
Νιώθετε ποτέ παλιομοδίτης όταν βλέπετε τις σύγχρονες ταινίες καταιγιστικής, αλλά τόσο νευρικής δράσης; Γιατί στις δικές σας ταινίες, άσχετα με το πόσο μπορεί να κόβουν την ανάσα, οι θεατές έχουν και κάποιους δυνατούς χαρακτήρες για να ασχοληθούν...
Ομολογώ ότι ανήκω σε μια άλλη παράδοση. Πολλοί νέοι σκηνοθέτες επικεντρώνονται μόνο στην ταχύτητα και τον γρήγορο ενθουσιασμό. Μερικοί παραδοσιακοί ακόμα συντηρούν τη δουλειά και έχουν ορκιστεί να «αναστατώνουν» το κοινό μόνον όταν η ιστορία το ζητάει. Αλλά πλέον, δεν είναι πολλοί. Το καλό είναι ότι τα παραδείγματα των μεγάλων κλασικών, σχετικά με το πώς να το κάνουμε σωστά, παραμένουν. Απλά, πρέπει να τα ξανακοιτάξουμε.
Είστε, δηλαδή, εντελώς παραδοσιακός. Στην εποχή των ψηφιακών καμερών επιμένετε να γυρίζετε ταινίες σε φιλμ. Ακόμη και το μοντάζ το κάνετε κόβοντας καρέ από την κορδέλα του φιλμ. Δεν ξέρω αν το κάνει κανείς αυτό πια...
Κοιτάξτε, στον «Τεν Τεν» έκανα για πρώτη φορά ψηφιακό μοντάζ. Αλλά εκεί δεν είχα άλλη επιλογή: Η ταινία πήγαινε από την κάμερα κατευθείαν στον υπολογιστή. Επομένως έπρεπε να χρησιμοποιήσω έναν ψηφιακό υπολογιστή μοντάζ. Αλλά δεν μπορώ χωρίς πεταμένα και κρεμασμένα κομμάτια φιλμ στην αίθουσα του μοντάζ. Μου λείπουν πολύ.
Πιστεύετε ότι στο μέλλον θα πάψουν να υπάρχουν κινηματογραφικές αίθουσες;
Δεν απελπίζομαι. Πιστεύω πως δεν θα εξαφανιστούν και πως σε 20 χρόνια από τώρα θα συνεχίσουμε να βγάζουμε ταινίες στις αίθουσες. Στο κοντινό μέλλον, θα βλέπουμε ίσως τις ταινίες μέσω δορυφορικής αναμετάδοσης στους κινηματογράφους ανά τον κόσμο.
Πώς θα περιγράφατε τη διαφορά μεταξύ μιας κλασικής και μιας ψηφιακής προβολής;
Φανταστείτε τη διαφορά μεταξύ μιας ακρυλικής ζωγραφιάς και νερομπογιάς. Στην ψηφιακή προβολή δεν υπάρχουν ελαττώματα ή λάθη. Αλλά τα ελλατώματα και τα λάθη είναι αυτό που αγαπώ! Μου αρέσει να βλέπω τους κόκκους της ταινίας να χορεύουν στην οθόνη. Αυτά είναι τα μόρια των εικόνων ?εκεί υπάρχει ζωή! Η οθόνη είναι ζωντανή. Να σε τι υπολείπεται η νέα κινηματογραφική γενιά. Είναι υπερβολικά τέλεια.
Ολο και περισσότερες ταινίες κινηματογραφούνται και παρουσιάζονται σε 3D.
Αυτό είναι κάτι για το οποίο φοβάμαι λιγότερο ?ο «Τεν Τεν» είναι σαφώς μια τρισδιάστατη παραγωγή. Βρίσκω την ομοιότητα αυτών των εικόνων με την πραγματική ζωή καταπληκτική ?βλέπουμε επίσης την πραγματικότητα τρισδιάστατα. Καθώς το σκέφτομαι, συνειδητοποιώ ότι πορεύθηκα στη ζωή μισότυφλος. Για να κοιτάξεις μέσω της παραδοσιακής κινηματογραφικής κάμερας, πρέπει να κλείσεις το ένα μάτι. Στον «Τεν Τεν» ήταν η πρώτη φορά που είχα και τα δύο μάτια ανοιχτά.
Πρόκειται το τρισδιάστατο να γίνει το σύνηθες όπως οι έγχρωμες ταινίες αντικατέστησαν τις ασπρόμαυρες;
Οχι, δεν νομίζω πως το τρισδιάστατο είναι κατάλληλο για όλα τα είδη ταινιών. Σίγουρα είναι για τις ταινίες δράσης και επιστημονικής φαντασίας, αλλά οι δισδιάστατες ταινίες δημιούργησαν μια μορφή τέχνης που παραμένει και πιθανώς θα πρέπει να αποκαλείται μονοδιάστατη στο μέλλον. Το 99% των ταινιών που αγαπώ εκφράστηκαν μέσω της δισδιάστατης εικόνας. Και θέλω να τις βλέπω με αυτόν τον τρόπο και στο μέλλον. Δεν θέλω να δω την «Καζαμπλάνκα» σε 3D. Δεν θα έκανα ούτε τη «Λίστα του Σίντλερ» και το «Η διάσωση του στρατιώτη Ράιαν» με αυτόν τον τρόπο αν έπρεπε να τα ξανακάνω. Αλλά υπάρχουν και ταινίες που αναρωτιέσαι πώς θα σου φαίνονταν αν τις έκανες τρισδιάστατες.
Για παράδειγμα;
Η πρώτη ταινία του «Ιντιάνα Τζόουνς» θα ήταν μια ωραία τρισδιάστατη εμπειρία.
Εναλλάσσεστε μεταξύ ταινιών που άλλες θυμίζουν διαδρομή με τρενάκι του λούνα παρκ και άλλες βασίζονται σε ιστορικά γεγονότα. Τι σας παρακινεί να επιλέξετε το είδος;
H απόφαση να κάνω μια ταινία είναι πάντα διαισθητική. Κάτι «συγκινεί» την καρδιά μου και μετά και το μυαλό μου.
Κατά κάποιον τρόπο, αντιπροσωπεύετε όλη την τύχη που μπορεί να έχει ένας παραμυθάς στην ηλικία σας: Γίνατε δισεκατομμυριούχος αφηγούμενος ωραία μερικές όμορφες ιστορίες...
Οι παραμυθάδες είναι στη φύση της ανθρωπότητας ?από τότε που οι άνθρωποι ξεκίνησαν να ζωγραφίζουν σκηνές της ζωής τους στις σπηλιές όπου ζούσαν. Η τεχνολογία, απλώς, μας έδωσε περισσότερα πινέλα και χρώματα από τότε. Αλλά ό,τι κι αν συμβεί, οι παραμυθάδες δεν πρόκειται να χαθούμε ποτέ.
Παλιά οι παραμυθάδες τραγουδούσαν για τον βασιλιά και αμείβονταν καλά. Σήμερα ένας παραμυθάς, όπως η Τζόαν Κ. Ρόουλινγκ, μπορεί να γίνει πλουσιότερη κι από τη βασίλισσα. Πιστεύετε πως αυτό είναι σωστό;
Δεν νομίζω πως έχει να κάνει με τα χρήματα. Εχει να κάνει με ένα κάλεσμα. Η Τζόαν Κ. Ρόουλινγκ γεννήθηκε για να δώσει τον «Χάρι Πότερ» στον κόσμο. Ακουσε αυτό το κάλεσμα. Δεν πρόκειται για τα ωραία πράγματα που συνδέονται με την επιτυχία ? η αίσθηση είναι πολύ πιο καθαρή. 1ον: Εχεις κάτι να πεις; 2ον: Εχεις το χάρισμα ώστε να κάνεις τους ανθρώπους να ακούσουν αυτό που έχεις να πεις; Η Ρόουλινγκ έχει και τα δύο.
Συνέντευξη από τον ΤOBIAS KNIEBE/SUDDEUTSCHE ZEITUNG/THE INTERVIEW PEOPLE
