Το δέλεαρ του γρήγορου και θεαματικού αδυνατίσματος δεν αφήνει καμία και κανέναν αδιάφορο, πόσω μάλλον όσες και όσους έχουν απογοητευτεί από προηγούμενες προσπάθειές τους, αλλά δυστυχώς εξακολουθούν να πιστεύουν ότι περιττά κιλά που συσσωρεύτηκαν σε μήνες ή χρόνια μπορούν να χαθούν μέσα σε λίγες μέρες. Ακόμα όμως κι αν μπορούσε να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, έχεις σκεφτεί σε τι ισχυρό σοκ θα υπέβαλες τον οργανισμό σου και ποιες αρνητικές συνέπειες θα είχε στην υγεία σου; Ναι, εάν είσαι αντικειμενικά υπέρβαρη, κι όχι εάν απλώς νομίζεις ότι είσαι, είναι προς όφελος της υγείας σου να μειώσεις το βάρος σου χάνοντας λίπος και κατόπιν να το διατηρήσεις σταθερό. Αλλά αυτό πρέπει να γίνει με τον επιστημονικά ενδεδειγμένο τρόπο, τρώγοντας σωστά, ανάλογα με τις ανάγκες σου και όχι λιμοκτονώντας.
Το γρήγορο είναι επικίνδυνο: όσο ταχύτερη και μεγαλύτερη η απώλεια κιλών τόσο αυξάνει ο κίνδυνος εκδήλωσης οργανικών δυσλειτουργιών και προβλημάτων υγείας.
Λανθασμένες αποφάσεις
Από τα 100 άτομα που έχουν πραγματικό πρόβλημα υπερβάλλοντος σωματικού βάρους και αποφασίζουν να ξεκινήσουν δίαιτα, ούτε καν τα μισά δεν συμβουλεύονται ένα διαιτολόγο και ακόμα λιγότερα διερευνούν την κατάσταση της υγείας τους, κάνοντας τις επιβαλλόμενες κλινικές και εργαστηριακές εξετάσεις. Η πλειονότητα επιλέγει κάποια δημοφιλή και πολλά υποσχόμενη δίαιτα από βιβλία, το Διαδίκτυο, φίλους, ενώ ελάχιστα άτομα επιβλέπονται και παρακολουθούνται τακτικά από ειδικό. Όλες όμως οι δίαιτες κρύβουν μικρούς ή μεγαλύτερους κινδύνους, που επαυξάνονται όταν η δίαιτα δεν πληροί τα βασικά κριτήρια ασφαλείας και μεγιστοποιούνται όταν το άτομο που την ακολουθεί έχει ήδη πρόβλημα υγείας.
Η σωστή απόφαση: η δίαιτα αδυνατίσματος πρέπει να γίνεται υπό επίβλεψη διαιτολόγου και αφού έχει προηγηθεί ενδελεχής ιατρικός έλεγχος.
Από τι κινδυνεύω;
Θρεπτικές ελλείψεις, γρήγορο αδυνάτισμα και παρατεταμένη δίαιτα μπορεί να προκαλέσουν οργανικές δυσλειτουργίες, νοσογόνες διαταραχές αλλά και σοβαρές επιπλοκές σε ήδη υπάρχοντα προβλήματα υγείας…
Συχνότερα προβλήματα
Εμφανίζονται συχνά, προλαμβάνονται και αντιμετωπίζονται εύκολα όταν εντοπιστούν τα διατροφικά αίτια…
Δυσκοιλιότητα: Ίσως το πλέον συχνό πρόβλημα. Κύρια αίτιά της είναι η απότομη μεταβολή των διατροφικών συνηθειών, ο γενικότερος περιορισμός της τροφής, η ανεπαρκής πρόσληψη φυτικών ινών, η μειωμένη κατανάλωση υγρών και η αύξηση των ζωικών τροφίμων έναντι των φυτικών.
Δυσοσμία στόματος: Οφείλεται κυρίως στην παραγωγή κετονών εξαιτίας της χαμηλής πρόσληψης υδατανθράκων. Μπορεί επίσης να οφείλεται σε προϋπάρχοντα προβλήματα της στοματικής κοιλότητας, λοιμώξεις των ιγμορείων, γαστρεντερικές διαταραχές ή/και στο υπερβολικό κάπνισμα. Σε κάποιες λίγες περιπτώσεις ενδέχεται να αποτελεί σύμπτωμα κάποιας συστηματικής νόσου, π.χ. σε πνεύμονες ή ήπαρ.
Κόπωση και υπνηλία: Η παρατεταμένα μειωμένη πρόσληψη τροφής, π.χ. λιγότερες από 1.200 θερμίδες ημερησίως, με συνέπεια την έλλειψη διατροφικών στοιχείων, αυξάνει το αίσθημα κόπωσης αλλά και τις πιθανότητες εμφάνισης σιδηροπενικής αναιμίας, υπότασης, ζάλης κ.ά. Καθώς η στερητική δίαιτα συνεχίζεται, ο βραδινός ύπνος γίνεται πιο δύσκολος, οπότε εκδηλώνονται περαιτέρω συμπτώματα, όπως υπερένταση, αδυναμία, σωματική και πνευματική εξάντληση.
Κεφαλαλγίες: Συνηθέστερο αίτιο είναι τα χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα («υπογλυκαιμία»). Εκδηλώνεται συχνότερα σε άτομα που δεν τρώνε σχεδόν τίποτα ή κάνουν δίαιτα με χαμηλούς υδατάνθρακες ή υποβάλλουν τον οργανισμό τους σε αφαγία για πολλές ώρες, π.χ. 1-2 γεύματα ημερησίως. Τα χαμηλά επίπεδα σακχάρου αυξάνουν την επιθυμία για κατανάλωση γλυκών και μπορεί να οδηγήσουν σε υπερφαγικά επεισόδια, δηλαδή σε ανεξέλεγκτη κατανάλωση τροφής.
Παγωμένα άκρα: Ο περιορισμός της θερμιδικής πρόσληψης μειώνει τις καύσεις και την παραγωγή θερμότητας και οδηγεί σε πτώση της σωματικής θερμοκρασίας. Η κατάσταση επιδεινώνεται σε περίπτωση σιδηροπενικής αναιμίας. Σε μεγάλη ή γρήγορη απώλεια βάρους μπορεί επίσης να μειωθούν σημαντικά η αρτηριακή πίεση και ο καρδιακός παλμός, επομένως να χειροτερεύσει η κυκλοφορία του αίματος και να ενταθεί η αίσθηση του κρύου σε πόδια και χέρια.
Τριχόπτωση: Κληρονομικότητα, ηλικία και άγχος παίζουν το σημαντικότερο ρόλο. Ωστόσο η ελλιπής πρόσληψη αμινοξέων, βιταμινών και μετάλλων, η απότομη απώλεια βάρους, η ανεπαρκής ενυδάτωση του οργανισμού αλλά και οι ορμονικές διαταραχές που προκαλούνται λόγω της δίαιτας καθιστούν τα μαλλιά πιο αδύνατα και πιο λεπτά.
Εύθραυστα νύχια: Υποδηλώνουν έλλειψη σιδήρου ή κάποια πάθηση του θυρεοειδούς. Αλλαγές στο φυσιολογικό τους χρώμα ή σχήμα μπορεί να προκαλούνται από δυσλειτουργία κάποιου οργάνου, π.χ. νεφρών ή ήπατος, εξαιτίας της δίαιτας.
Μουδιάσματα, κράμπες: Εμφανίζονται κυρίως στα πόδια και ιδιαίτερα στις γάμπες. Οφείλονται συνήθως σε μεγάλη απώλεια υγρών, π.χ. λόγω υπερβολικής διούρησης, αφυδάτωση, διαταραχές ηλεκτρολυτών (ασβέστιο, μαγνήσιο, κάλιο, νάτριο κ.ά.), χαμηλά επίπεδα σακχάρου ή/και σε κακή κυκλοφορία του αίματος.
Καταθλιπτική διάθεση: Η ψυχική διάθεση επηρεάζεται αρνητικά από τη μειωμένη πρόσληψη τροφής και θρεπτικών στοιχείων, καθότι αρκετά από αυτά, π.χ. οι υδατάνθρακες, εμπλέκονται στην παραγωγή νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη. Τα άτομα που νιώθουν ότι στερούνται το φαγητό έχουν γενικότερα κακή διάθεση και είναι περισσότερο ευερέθιστα. Σε κάποιες περιπτώσεις η επίπονη δίαιτα αλλά και οι υπερβολικές προσδοκίες που τελικά δεν επαληθεύονται μπορεί να δημιουργήσουν κατάλληλες συνθήκες για την εμφάνιση κατάθλιψης.
Λιγότερο συχνά
Η επιθυμία για γρήγορο αποτέλεσμα, η λανθασμένη επιλογή δίαιτας και η εμμονή σε αυτήν, παρά τις ενδείξεις ότι κάτι δεν πάει καλά, πληρώνονται ακριβά…
Μείωση μυϊκού ιστού: Καμία δίαιτα αδυνατίσματος δεν μπορεί να προφυλάξει το μυϊκό ιστό και να εγγυηθεί ότι θα χάσετε 100% λίπος. Όσο όμως πιο γρήγορη είναι η απώλεια βάρους τόσο μεγαλύτερη είναι η απώλεια μυϊκής μάζας. Σε δίαιτες με λιγότερες από 1.000 θερμίδες ημερησίως πάνω από το 50% των απολεσθέντων κιλών οφείλεται σε χάσιμο μυϊκής μάζας, με συνέπειες, αν η δίαιτα παραταθεί χρονικά, τη σαρκοπενία, την αύξηση του ποσοστού σωματικού λίπους και τη μεγάλη μείωση του μεταβολικού ρυθμού, μείωση που δύσκολα αποκαθίσταται.
Ορμονικές διαταραχές: Σε αρκετές γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας εκδηλώνονται προβλήματα στον περιοδικό τους κύκλο, π.χ. καθυστέρηση ή αμηνόρροια εάν η απώλεια βάρους ξεπεράσει το 10% ή το ποσοστό σωματικού λίπους πέσει χαμηλότερα από το 17%. Επιπλέον, σε γυναίκες και άντρες παρατηρείται πτώση της λίμπιντο, υπογονιμότητα αλλά και δυσλειτουργία του θυρεοειδούς, η οποία έχει ως συνέπεια την περαιτέρω μείωση των καύσεων.
Μείωση σεξουαλικής επιθυμίας: Προκαλείται από την ελάττωση της παραγωγής των γενετήσιων ορμονών εξαιτίας σοβαρής έλλειψης θρεπτικών συστατικών. Αν η απώλεια βάρους είναι μεγάλη και γρήγορη, η φυσιολογική λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος μπορεί να καθυστερήσει πολύ να επανέλθει, ακόμα κι όταν αποκατασταθούν οι διατροφικές ελλείψεις.
Αλλαγές στο δέρμα: Μπορεί να γίνει ξηρό και να φαίνεται αφυδατωμένο και γερασμένο. Σε μεγάλη απώλεια κιλών ενδέχεται να πάρει χρώμα πορτοκαλί ή κίτρινο ή να αναπτυχθεί χνούδι σε όλο το σώμα. Μπορεί επίσης να χάσει την ελαστικότητά του και να χαλαρώσει σε βαθμό μη αναστρέψιμο. Σε περίπτωση επανάκτησης του βάρους πιθανότατα θα εμφανιστούν ραγάδες.
Γαστρεντερικά προβλήματα: Ο χρόνιος υποσιτισμός αναγκάζει το πεπτικό σύστημα να επιβραδύνει τους ρυθμούς λειτουργίας του και αυτό εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως δυσπεψία, φουσκώματα, μετεωρισμός, ακόμα και διάρροιες ή εναλλαγές διάρροιας-δυσκοιλιότητας. Ενδέχεται επίσης να εμφανιστούν συμπτώματα «νεύρωσης» του στομάχου ή και άλλες παθολογικές καταστάσεις, όπως έλκος, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και οισοφαγίτιδα.
Επιρρέπεια σε ιώσεις: Άτομα που έχουν χάσει αρκετά κιλά και εξακολουθούν να προσλαμβάνουν λίγες θερμίδες εμφανίζουν συχνότερα διαταραχές της μικροβιακής χλωρίδας, έχουν πιο αδύναμο ανοσοποιητικό, παράγουν λιγότερα αντισώματα και είναι πιο επιρρεπή σε ιώσεις, λοιμώξεις και μυκητιάσεις.
Χολολιθίαση: Οι πιθανότητες σχηματισμού λίθων (πετρών) αυξάνεται σημαντικά στα παχύσαρκα άτομα που χάνουν βάρος με ρυθμό μεγαλύτερο του 1,5 κιλού εβδομαδιαίως. Το αργό αδυνάτισμα, η αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών κατά τη διάρκεια της δίαιτας, η μικρή κατανάλωση αλκοόλ, καθώς και η κατανάλωση καφέ μειώνουν κάπως τον κίνδυνο.
Διαφραγματοκήλη: Παρότι η απώλεια βάρους βοηθά στην ελάττωση της ενδοκοιλιακής πίεσης, περίπου στο 10% των παχύσαρκων που χάνουν πολλά κιλά γρήγορα μπορεί να προκληθεί διαφραγματοκήλη, δηλαδή είσοδος κοιλιακών σπλάγχνων στη θωρακική κοιλότητα μέσω του διαφράγματος.
Πρόληψη: Δώσε προτεραιότητα στη βελτίωση της υγείας σου, βάλε ρεαλιστικούς στόχους αδυνατίσματος, μην προσπαθείς να χάσεις περισσότερα από ½-1 κιλό εβδομαδιαίως. «Άκου» τα μηνύματα που δίνει το σώμα σου, μην αγνοείς κανένα σύμπτωμα.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΔΕΔΟΥΚΟ
