Δεν υπάρχει σχεδόν κανείς που να μην ενδιαφέρεται για θέματα διατροφής και να μην ενημερώνεται σχετικά, άλλος λιγότερο άλλος περισσότερο. Ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας, Τύπος, βιβλία, φίλοι, γνωστοί και επαγγελματίες υγείας αποτελούν τις συνήθεις πηγές ενημέρωσής μας, όχι απαραίτητα με τη συγκεκριμένη σειρά και όχι εξ ορισμού όλες έγκυρες. Συνεπώς, δεκάδες εσφαλμένες αντιλήψεις και διατροφικοί μύθοι διαδίδονται ταχύτατα σε τεράστιο αριθμό ατόμων, θεωρούνται αξιόπιστη γνώση και εδραιώνονται ως «επιστημονική αλήθεια», ενώ πρόκειται, κοινώς, για παραμύθια. Ευαπόδεικτα, όταν ο μύθος ριφθεί και εξαπλωθεί, είναι πολύ δύσκολο να αμφισβητηθεί, πόσω μάλλον να καταρριφθεί. Αξίζει όμως να κάνουμε μια αρχή...

Μύθος ή αλήθεια; Kάνε το τεστ

Σημείωσε σε ένα χαρτί τον αριθμό της κάθε πρότασης και δίπλα Μ αν θεωρείς ότι είναι εσφαλμένη, ή Α αν πιστεύεις ότι είναι σωστή.

1. Παχαίνεις επειδή φταίει ο μεταβολισμός σου, τα γονίδια, ο θυρεοειδής, το άγχος, τα φάρμακα που παίρνεις κ.λπ.
2. Για να αδυνατίσεις πρέπει να προσλαμβάνεις λιγότερες θερμίδες από όσες χρειάζεσαι.
3. Όλες οι θερμίδες, απ’ όπου κι αν προέρχονται, είναι ίδιες κι έχουν την ίδια επίδραση στα κιλά σου.
4. Εάν παίρνεις πολύ λίγες θερμίδες, θα αδυνατίσεις γρηγορότερα.
5. Αν δεν αντιμετωπίσεις πρωτίστως τα πραγματικά αίτια του προβλήματος, η δίαιτά σου δεν έχει πολλές πιθανότητες επιτυχίας.
6. Ο σωστός τρόπος για να χάσεις πολλά κιλά είναι να ακολουθήσεις μια αυστηρή δίαιτα.
7. Πρέπει να στοχεύεις στο ιδανικό βάρος, όπως αυτό καθορίζεται από τους στατιστικούς πίνακες «ύψους-βάρους».
8. Δεν υπάρχει μια δίαιτα αδυνατίσματος που να ταιριάζει σε όλους.
9. Καλή δίαιτα είναι αυτή που χάνεις όσα κιλά υπόσχεται, ανεξάρτητα από το πώς επιτυγχάνεται αυτό.
10. Υπάρχουν ειδικές δίαιτες που αυξάνουν την ταχύτητα του μεταβολισμού καθώς χάνεις βάρος, που χάνεις αποκλειστικά λίπος ή που χάνεις κιλά μόνο τοπικά, στα σημεία που θέλεις.
11. Οι δίαιτες υψηλής πρωτεΐνης - χαμηλών υδατανθράκων έχουν βραχυπρόθεσμα ταχύτερα αποτελέσματα.
12. Όταν δεν τρως σχεδόν καθόλου λιπαρά τρόφιμα, αδυνατίζεις ευκολότερα.
13. Εκτός κι αν είσαι υπερβολικά παχύσαρκος, είναι αδύνατον να χάνεις περισσότερα από 1-2 κιλά λίπους την εβδομάδα.
14. Για να χάσεις κιλά, πρέπει οπωσδήποτε να κάνεις πολλά και μικρά γεύματα, π.χ. 4-6 ημερησίως.
15. Παραλείποντας 1 γεύμα την ημέρα, π.χ. το πρωινό, γλιτώνεις πολλές θερμίδες.
16. Επειδή το βραδινό παχαίνει περισσότερο, πρέπει να τρως το τελευταίο γεύμα το απόγευμα και να μην τρως καθόλου το βράδυ.
17. Είναι καλύτερο να συνδυάζεις σχεδόν σε κάθε γεύμα λαχανικά, υδατάνθρακες και πρωτεΐνες.
18. Υπάρχουν κάποια τρόφιμα που μπορούν να σε αδυνατίσουν ακόμα και όταν κοιμάσαι.
19. Όταν κάνεις δίαιτα χρειάζεσαι περισσότερο νερό.
20. Δίαιτα σημαίνει ότι πρέπει να ξεχάσεις εντελώς γλυκά, ζυμαρικά, πίτσες, τηγανητές πατάτες και γενικά όλα τα τρόφιμα που θεωρούνται παχυντικά.

Δες τις σωστές απαντήσεις και σημείωσε στο χαρτί σου ποιες πέτυχες και ποιες όχι.

Σωστές απαντήσεις

Δες όλες τις απαντήσεις και διάβασε τις επιπλέον πληροφορίες που σου δίνουμε με κριτική σκέψη. Βαθμολόγησε κάθε σωστή απάντησή σου με 1 βαθμό.

1. Μύθος! Σίγουρα υπάρχουν αρκετοί λόγοι που δημιουργούν τάση για παχυσαρκία ή συντελούν στην αύξηση των κιλών, ωστόσο η ουσία είναι μία: όσους επιβαρυντικούς παράγοντες κι αν έχουμε, μπορούμε να ελέγξουμε το βάρος μας εφόσον τρώμε σύμφωνα με τις πραγματικές μας ανάγκες, κάνουμε καλύτερες διατροφικές επιλογές, διατηρούμε ένα σωματικά δραστήριο τρόπο ζωής και γυμναζόμαστε τακτικά.
2. Αλήθεια! Ανεξαρτήτως τύπου δίαιτας, η θερμιδική πρόσληψη είναι ο κρισιμότερος παράγοντας σε οποιαδήποτε προσπάθεια αδυνατίσματος χωρίς, όμως, αυτό να σημαίνει ότι δεν παίζουν ρόλο κι άλλες συνιστώσες, όπως π.χ. η ποιότητα της τροφής. Όταν όμως μακροπρόθεσμα προσλαμβάνουμε λιγότερες θερμίδες απ’ όσες χρειαζόμαστε, τότε χάνουμε βάρος.
3. Μύθος! Τα υγρά και τα ημίρρευστα τρόφιμα, όπως αλκοόλ, φρουτοποτά, σακχαρώδη αναψυκτικά, πουρέδες κ.λπ., απαιτούν λιγότερη ενέργεια για να αφομοιωθούν από τον οργανισμό συγκριτικά με θερμιδικά ισοδύναμη ποσότητα στερεών τροφίμων, και επιπλέον δεν μας χορταίνουν επαρκώς. Επομένως, οι πολλές «υγρές» θερμίδες μπορεί να μας παχύνουν πιο εύκολα.
4. Μύθος! Η μεγάλη μείωση των προσλαμβανόμενων θερμίδων, π.χ. κάτω από το θεωρητικό όριο ασφαλείας των 1.200 θερμίδων ημερησίως, ναι μεν επιφέρει αρχικά μια μεγαλύτερη απώλεια κιλών (υγρά, γλυκογόνο κ.λπ.), ωστόσο ο οργανισμός αντισταθμίζει γρήγορα το σοκ που δέχεται, αντιδρώντας με μείωση της παραγωγής θυρεοειδικών ορμονών και πτώση της ταχύτητας του μεταβολισμού, με αποτέλεσμα την πολύ πιο αργή απώλεια βάρους ή τη σταθεροποίησή του.
5. Αλήθεια! H επιτυχημένη απώλεια βάρους είναι απόλυτα συνυφασμένη με την αντικειμενική εξακρίβωση και την αντιμετώπιση των προσωπικών αιτιών που μας οδηγούν στην υπερκατανάλωση φαγητού ή/και στη μειωμένη καύση θερμίδων. Αν, για παράδειγμα, τρώμε υπερβολικά όταν αγχωνόμαστε, τότε πρωτίστως πρέπει να βρούμε τρόπους για να διαχειριστούμε καλύτερα το άγχος μας και να μην το εκτονώνουμε τρώγοντας. Αν πάλι κάνουμε εντελώς καθιστική ζωή, το πρώτο που χρειαζόμαστε είναι γυμναστική και όχι να εστιάσουμε αποκλειστικά στη δίαιτα.
6. Μύθος! Όταν έχουμε σοβαρό πρόβλημα βάρους, η προσέγγιση πρέπει να είναι πιο ολιστική: «Αποφασίζω να χάσω κιλά για τον εαυτό μου και βρίσκω τα κατάλληλα κίνητρα. Ζητάω την υποστήριξη ειδικών, εκπαιδεύομαι διατροφικά και αλλάζω σταδιακά τις λανθασμένες διατροφικές μου συνήθειες. Μαθαίνω να αποσυνδέω το φαγητό από το συναίσθημα, να τρέφομαι πιο υγιεινά και να υπολογίζω σωστά τις μερίδες. Γυμνάζομαι καθημερινά, κρατάω ημερολόγιο και ελέγχω τακτικά το βάρος μου στη ζυγαριά».
7. Μύθος! Το «ιδανικό βάρος» που καθορίζουν οι στατιστικές ή προωθούν τα σύγχρονα πρότυπα ομορφιάς δεν έχει καμία σχέση με το βάρος που ταιριάζει στον προσωπικό μας σωματότυπο, αυτό δηλαδή με το οποίο αισθανόμαστε άνετα, νιώθουμε υγιείς, δείχνουμε όμορφα και μπορούμε να διατηρήσουμε χωρίς να πιεζόμαστε υπερβολικά. Συνεπώς, ο στόχος κιλών πρέπει να τίθεται εξατομικευμένα και να είναι ρεαλιστικός.
8. Αλήθεια! Η δίαιτα δεν πρέπει να είναι «φασόν», αλλά απολύτως προσωπική και προσαρμοσμένη στον τρόπο ζωής, στις διατροφικές προτιμήσεις, στις ανάγκες και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καθενός. Άλλες ανάγκες έχει, για παράδειγμα, ένα νεαρό άτομο συγκριτικά με ένα μεγαλύτερο σε ηλικία, άλλο τρόπο ζωής έχει η εργαζόμενη σε γραφείο σε σχέση με μια εργαζόμενη σε εμπορικό κατάστημα, αλλιώς πρέπει να αντιμετωπιστεί ο ασθενής παχύσαρκος κι αλλιώς ο υγιής υπέρβαρος.
9. Μύθος! Καλή δίαιτα είναι αυτή που βασίζεται στα ατομικά μας δεδομένα και μπορεί να γίνει τρόπος ζωής, πληροί τους κανόνες της σωστής διατροφής, δεν μας στερεί από απαραίτητα διατροφικά στοιχεία και αγαπημένες γεύσεις, μας δίνει τη δυνατότητα αυτενέργειας και επιλογών, μας προτρέπει να γυμναζόμαστε και μας βοηθά να χάσουμε κυρίως κιλά περιττού λίπους και όχι απλώς κιλά βάρους, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες να διατηρήσουμε μακροπρόθεσμα τα αποτελέσματά της.
10. Μύθος! Η απώλεια βάρους μειώνει το βασικό μεταβολισμό, επομένως καμιά δίαιτα αδυνατίσματος δεν μπορεί να αυξήσει την ταχύτητα του μεταβολισμού, παρά μόνο η αύξηση των φυσικών/σωματικών δραστηριοτήτων. Περαιτέρω, το να χάσεις κιλά μόνον τοπικά ή αποκλειστικά λίπος, είναι βιολογικώς αδύνατον – το «ιδανικό» είναι η απώλεια άπαχης μάζας να μην υπερβεί το 25%.
11. Αλήθεια! Οι δίαιτες υψηλών πρωτεϊνών - χαμηλών υδατανθράκων επιφέρουν βραχυχρόνια υψηλότερη απώλεια βάρους συγκριτικά με άλλους γνωστούς τύπους διαιτών, αν και μακροπρόθεσμα έχουν παρόμοια αποτελεσματικότητα. Παρ’ όλα αυτά, οι συγκεκριμένες δίαιτες μπορεί να είναι ανθυγιεινές όταν δεν γίνονται οι κατάλληλες επιλογές τροφίμων, είναι δύσκολο να εφαρμοστούν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και όταν διακοπούν, το απολεσθέν βάρος συνήθως επανακτάται γρήγορα.
12. Μύθος! Το λίπος είναι απαραίτητο διατροφικό συστατικό για τον οργανισμό και πρέπει να το προσλαμβάνουμε καθημερινά από τις πλέον ωφέλιμες πηγές του (ελαιόλαδο, ψάρια, καρύδια κ.ά.) και στις ενδεδειγμένες για τη δίαιτά μας ποσότητες. Δίαιτες με ελάχιστα λιπαρά αυξάνουν την αντίσταση του οργανισμού στην απώλεια βάρους, ενώ μπορεί να οδηγήσουν σε ελλείψεις θρεπτικών συστατικών, οργανικές δυσλειτουργίες και προβλήματα υγείας.
13. Αλήθεια! Για να χάσουμε 2 κιλά λίπους εβδομαδιαίως, απαιτείται συνολικό ενεργειακό έλλειμμα περίπου 15.000 θερμίδων, δηλαδή ημερήσιο έλλειμμα γύρω στις 2.140 θερμίδες, κάτι που είναι αδύνατον να επιτευχθεί υπό φυσιολογικές συνθήκες, ακόμα κι εάν δεν τρώμε σχεδόν τίποτα ή γυμναζόμαστε όλο το 24ωρο. Όπως έχει φανεί από έρευνες σε ελαφρώς υπέρβαρα άτομα, όσο ταχύτερος είναι ο ρυθμός μείωσης του βάρους τόσο μικρότερη αναλογικά είναι η απώλεια λίπους, π.χ. σε απώλεια άνω των 2 κιλών εβδομαδιαίως μόλις το ένα τέταρτο αυτών προέρχεται από τα αποθηκευμένα λίπη.
14. Μύθος! Παρόλο που ο καταμερισμός της ημερήσιας τροφής μας σε περισσότερα γεύματα μπορεί να έχει κάποια επιπρόσθετα οφέλη, αυτό που τελικά μετράει αποφασιστικά για την απώλεια βάρους είναι η συνολική θερμιδική πρόσληψη και όχι το πόσα γεύματα κάνουμε καθημερινά, εφόσον όμως αυτά είναι περισσότερα από δύο. Αν ελέγχουμε τις θερμίδες που προσλαμβάνουμε, μπορούμε να αδυνατίσουμε ασχέτως εάν τρώμε τρία, τέσσερα ή πιο πολλά γεύματα.
15. Μύθος! Η παρατεταμένη αφαγία λόγω εκούσιας παράλειψης προγραμματισμένων γευμάτων και παρά την αίσθηση πείνας που νιώθουμε καταλήγει συνήθως είτε στο να τρώμε περισσότερο στα επόμενα γεύματα είτε σε κάποιο υπερφαγικό επεισόδιο, οπότε τελικά όχι μόνο δεν γλιτώνουμε θερμίδες, αλλά παίρνουμε κατά πολύ περισσότερες.
16. Μύθος! Το βραδινό γεύμα και η ώρα που το καταναλώνουμε δεν εμποδίζουν το αδυνάτισμά μας, εφόσον βέβαια οι θερμίδες που λαμβάνουμε στο σύνολο της ημέρας δεν υπερβαίνουν το όριο που έχουμε θέσει. Πρόβλημα μπορεί να δημιουργηθεί στην περίπτωση που το βραδινό αποτελεί το μοναδικό μας γεύμα, δηλαδή τρώμε μόνο μία φορά ημερησίως ή όταν το γεύμα είναι βαρύ και δύσπεπτο, με συνέπεια να διαταράσσεται η ποιότητα του ύπνου μας.
17. Αλήθεια! Παρότι δεν πρόκειται για ακόμα ένα «μαγικό» συνδυασμό αδυνατίσματος, τεκμαίρεται ότι συνδυάζοντας στα γεύματά μας λαχανικά, αμυλούχους υδατάνθρακες και πρωτεΐνες, επιτυγχάνουμε καλύτερη διατροφική ισορροπία, πληρέστερο αίσθημα κορεσμού και εντονότερη μεταγευματική θερμογένεση. Επιπλέον, το σάκχαρο του αίματος διατηρείται πιο σταθερό, κάτι που βοηθά να μειωθεί η τάση για ενδιάμεσα τσιμπολογήματα.
18. Μύθος! Δεν υπάρχει κανένα τρόφιμο που αδυνατίζει από μόνο του χωρίς να ελέγχουμε τη συνολική θερμιδική μας πρόσληψη ή τρόφιμα που καίνε τα λίπη ενώ καθόμαστε και δίχως να γυμναζόμαστε. Βεβαίως, ορισμένα τρόφιμα και ροφήματα μπορεί να επιταχύνουν το μεταβολισμό για λίγο (π.χ. ασπράδια αβγών, καυτερά μπαχαρικά, καφές, τσάι) και μέχρι το σώμα να συνηθίσει την ιδιότητά τους αυτή, αλλά αυτό απέχει πολύ από το να ισχυριστούμε ότι έχουν «αδυνατιστικές» ή «λιποδιαλυτικές» ιδιότητες.
19. Αλήθεια! Για να διατηρούμε την υδατική ισορροπία του οργανισμού μας, είναι απαραίτητο να προσλαμβάνουμε μέσα στο 24ωρο τουλάχιστον τόσα υγρά όση η ποσότητα που χάνουμε. Λόγω της δίαιτας η απώλεια υγρών είναι πιο αυξημένη, άρα πρέπει να καταναλώνουμε περισσότερο νερό (0 θερμίδες!), ιδίως το καλοκαίρι, καθώς και ενεργειακά αραιά τρόφιμα, όπως π.χ. τα λαχανικά, που το περιέχουν ως κύριο συστατικό.
20. Μύθος! Τίποτα δεν είναι απόλυτα απαγορευμένο, ούτε το γλυκό, η πίτσα ή οι τηγανητές πατάτες, και όλα τα τρόφιμα μπορεί να ενταχθούν περιστασιακά σε μια δίαιτα αδυνατίσματος, είτε προγραμματισμένα, π.χ. 1-2 φορές εβδομαδιαίως, είτε όταν νιώσουμε ότι κάποιο από αυτά το επιθυμούμε πολύ, π.χ. λίγη σοκολάτα. Αρκεί να γνωρίζουμε εκ των προτέρων ποια επιλογή είναι η πλέον ορθή σε κάθε περίπτωση, πώς θα τη χρησιμοποιήσουμε, τι θα αντικαταστήσουμε και κυρίως σε ποια ποσότητα φαγητού πρέπει να σταματήσουμε.

Ήρθε η ώρα για τα αποτελέσματα

Τώρα, άθροισε τις επιτυχημένες απαντήσεις σου. Αν η τελική σου βαθμολογία είναι…

Κάτω από 10: Μετεξεταστέα! Ασχολήσου σοβαρότερα με το θέμα της διατροφής σου, ιδίως δε εάν προσπαθείς να αδυνατίσεις. Ενημερώσου από διατροφολόγο ή παρακολούθησε κάποιο σεμινάριο βιωματικής διατροφικής εκπαίδευσης – θα σε βοηθήσει πάρα πολύ!

Από 10 μέχρι και 15: Καλώς! Μην πιστεύεις χωρίς κριτική και δεύτερη σκέψη οτιδήποτε διαβάζεις ή ακούς. Φρόντισε από εδώ και στο εξής να είσαι πιο προσεκτική, περισσότερο υποψιασμένη και να ενημερώνεσαι από πιο αξιόπιστες πηγές.

Από 16 μέχρι και 18: Λίαν Καλώς! Γνωρίζεις πολλά, δεν παραπλανάσαι εύκολα και τις περισσότερες φορές μπορείς να αναγνωρίσεις πού είναι η αλήθεια, πού κρύβονται οι μύθοι και τι είναι μονάχα παραμύθι. Συνέχισε έτσι.

19 και 20: Άριστα! Είσαι εξαιρετική γνώστρια και σωστά ενημερωμένη. Ωστόσο, έχουμε ακόμα μία ερώτηση, από την οποία θα κριθούν πολλά: εφαρμόζεις όσα ξέρεις; Αν τα κάνεις πράξη, τα συγχαρητήριά μας – αποτελείς παράδειγμα προς μίμηση...

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΔΕΔΟΥΚΟ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 141
Update: Ιανουάριος 2017