Η παχυσαρκία αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου που μπορεί να προληφθεί μετά το κάπνισμα στη Δύση, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προβλέπει ότι μέχρι το 2030 περισσότεροι από τους μισούς ενήλικες στην Ευρώπη θα έχουν βάρος πέραν του φυσιολογικού.

Αν λοιπόν αντιμετωπίζετε σοβαρό πρόβλημα παχυσαρκίας, που απειλεί πλέον την υγεία σας, και έχετε προσπαθήσει να χάσετε βάρος χωρίς επιτυχία, ενδεχομένως το χειρουργείο να είναι η λύση που αναζητάτε. Πριν όμως πάρετε τη σοβαρή αυτή απόφαση, ενημερωθείτε σωστά.

Οι επιστημονικές εξελίξεις

Μιλήσαμε με τον ειδικό χειρουργό, MD, PhD. ISS, καθηγητή Ε.Χ.Ε., Παναγιώτη Κ. Γλεντή, για τις βαριατρικές επεμβάσεις, τις ενδείξεις, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα καθεμιάς από αυτές.

Ποιες είναι οι επεμβάσεις κατά της παχυσαρκίας;

Οι επεμβάσεις βαριατρικής χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

* Τις περιοριστικές επεμβάσεις, όπου στόχος μας είναι να προκαλέσουμε γρήγορο κορεσμό, μειώνοντας τον όγκο της τροφής που μπορεί να καταναλώσει ο ασθενής ανά γεύμα, πριν προλάβει να επιβαρυνθεί με παραπανίσιες θερμίδες. * Τις συνδυαστικές, όπου ο ασθενής αφενός μεν θα καταναλώσει μικρή ποσότητα ανά γεύμα, αφετέρου, δε, από την ποσότητα αυτή δεν θα απορροφηθούν όλες οι θρεπτικές ουσίες της, παρά μόνο ένα ποσοστό τους και το υπόλοιπο θα αποβληθεί – προκαλούμε δηλαδή τεχνητή δυσαπορρόφηση.

Η επιλογή της ενδεδειγμένης μεθόδου εξαρτάται όχι μόνο από το Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) αλλά και από τις διατροφικές συνήθειες.

Διάβασε στις επόμενες σελίδες τις πιο δημοφιλείς βαριατρικές επεμβάσεις.

ΕΝΔΟΓΑΣΤΡΙΚΟ ΜΠΑΛΟΝΙ

Η διαδικασία: Δεν πρόκειται για χειρουργική επέμβαση. Η τοποθέτησή του γίνεται από το στόμα ενδοσκοπικά, όπως σε μια γαστροσκόπηση, και στη συνέχεια γεμίζεται με φυσιολογικό ορό. Έτσι περιορίζεται η χωρητικότητα του στομάχου, επομένως και η πρόσληψη τροφής.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε: Προσφέρει γρήγορη απώλεια βάρους, χωρίς όμως μόνιμα αποτελέσματα, αφού μετά την αφαίρεσή του η χωρητικότητα του στομάχου επανέρχεται. Απαγορεύεται, δε, να παραμείνει για περισσότερο από 6 μήνες, γιατί προκαλεί επιπλοκές – αλλοιώνεται, αποικίζεται με μικρόβια, προκαλεί κάκωση του βλεννογόνου του στομάχου, γαστρορραγίες κ.λπ. Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής που θα επιλέξει τη μέθοδο αυτή χρειάζεται να έχει ισχυρή θέληση και να αλλάξει ριζικά τις διατροφικές του συνήθειες για να μην ανακτήσει τα 15-20 κιλά που πιθανώς έχει χάσει. Γι’ αυτό σήμερα το ενδογαστρικό μπαλόνι χρησιμοποιείται κυρίως σαν μια «γέφυρα» προς το χειρουργείο, για άτομα με σωματικό βάρος πάνω από 200 κιλά, στα οποία επιβάλλεται να κατέβει γρήγορα ο ΔΜΣ σε αποδεκτό επίπεδο έτσι ώστε να υποβληθούν με ασφάλεια σε μια χειρουργική επέμβαση.

ΓΑΣΤΡΙΚΟΣ ΔΑΚΤΥΛΙΟΣ

Η διαδικασία: Πρόκειται για μία από τις λιγότερο επεμβατικές μεθόδους της χειρουργικής παχυσαρκίας. Ο δακτύλιος (από σιλικόνη) τοποθετείται λαπαροσκοπικά στο στομάχι και το μοιράζει σε δύο τμήματα –σαν μια κλεψύδρα–, για να περιοριστεί η χωρητικότητά του και να καθυστερεί η διέλευση της τροφής.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε: Είναι η πιο παλιά και η πιο διαδεδομένη από τις περιοριστικές επεμβάσεις. Τελευταία όμως έχουν αρχίσει και αναστρέφονται οι απόψεις των ειδικών εξαιτίας των επιπλοκών που δημιουργεί. Ο δακτύλιος είναι ένα ξένο σώμα που μπορεί να σπάσει έπειτα από χρόνια ή αν χρησιμοποιηθούν υλικά κακής ποιότητας, οπότε και θα χρειαστεί νέα επέμβαση για την αντικατάστασή του. Επίσης, τις περισσότερες φορές δεν είναι ακριβώς ο κορεσμός που αναστέλλει τη λήψη τροφής αλλά η δυσφορία, ο πόνος ή και η τάση για εμετό που αισθάνεται ο ασθενής. Έτσι, προσπαθώντας να χορτάσει την πείνα του χωρίς να πονά, θα επιλέξει τροφές που περνούν εύκολα από το δακτύλιο, όπως τα γλυκά και τα υγρά με πολλές θερμίδες (π.χ. milkshake). Έτσι όμως εθίζεται στη γλυκόζη και δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος – αυξάνεται η παραγωγή ινσουλίνης και προκαλεί μεταγευματικές υπογλυκαιμίες που τον κάνουν να θέλει να φάει ξανά. Άλλοτε πάλι ο ασθενής, προσπαθώντας να φάει σκληρές τροφές (π.χ. κρέας), εξωθεί το δακτύλιο να κατέβει προς τα κάτω, ο δακτύλιος κατεβαίνει και η επέμβαση αποτυγχάνει γιατί ο θύλακος αρχίζει και πάλι να δέχεται μεγάλες ποσότητες φαγητού.

ΓΑΣΤΡΙΚΗ ΠΤΥΧΩΣΗ

Η διαδικασία: Πρόκειται για μια σχετικά νέα βαριατρική επέμβαση –εφαρμόζεται από το 2004–, αρκετά δύσκολη τεχνικά, αντίστοιχης βαρύτητας με το δακτύλιο, αλλά με καλύτερα αποτελέσματα και πολύ πιο προσιτή οικονομικά. Το μείζον τόξο του στομάχου, το οποίο λειτουργεί σαν ρεζερβουάρ –η δίοδος της τροφής γίνεται από το έλασσον τόξο– αναδιπλώνεται και καταργείται. Με τη γαστρική πτύχωση μειώνεται η χωρητικότητα του στομάχου –γεμίζει με το 1/3 της τροφής–, χωρίς να τοποθετηθεί ξένο σώμα.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε: Είναι μία από τις πιο ασφαλείς βαριατρικές επεμβάσεις χωρίς μετεγχειρητικές επιπλοκές και δίνει στον ασθενή τη δυνατότητα μιας περιορισμένης αλλά φυσιολογικής διατροφής. Μπορεί να φάει μικρές ποσότητες και να έχει γρήγορο κορεσμό. Αν ακολουθήσει τον κανόνα των 5 γευμάτων, επιλέγοντας σωστά τις τροφές που καταναλώνει (περισσότερες πρωτεΐνες και λιγότερους υδατάνθρακες), μπορεί να επιτύχει σε σύντομο χρονικό διάστημα αρνητικό ισοζύγιο στις θερμιδικές του ανάγκες, να χάσει κιλά και να τα διατηρήσει. Η πτύχωση προτείνεται συνήθως σε ασθενείς που έχουν την τάση να καταναλώνουν μεγάλα γεύματα, χωρίς γλυκά και αναψυκτικά.

ΓΑΣΤΡΙΚΟ ΜΑΝΙΚΙ (sleeve γαστρεκτομή)

Η διαδικασία: Στη δημοφιλή αυτή περιοριστική επέμβαση αφαιρείται ο γαστρικός θόλος και το στομάχι παίρνει μια λεπτή σωληνοειδή μορφή, χωρίς όμως να διαταράσσεται η φυσιολογική δίοδος της τροφής και χωρίς να δημιουργείται δυσαπορρόφηση θρεπτικών στοιχείων. Σε σχέση με τη γαστρική πτύχωση, το γαστρικό μανίκι έχει ένα επιπλέον πλεονέκτημα. Εκτός από περιοριστική είναι και μια ανορεξιογόνος επέμβαση, γιατί το τμήμα του στομαχιού που αφαιρείται παράγει την ορμόνη γρελίνη, που θεωρείται η «ορμόνη της πείνας». Με την επέμβαση προκαλείται μια τεχνητή ιατρογενής ανορεξία, που μειώνει δραστικά τα επίπεδα γρελίνης στο αίμα, κατά συνέπεια και τη βουλιμία.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε: Θεωρείται βαρύτερη επέμβαση από το δακτύλιο και την πτύχωση, γιατί ενέχει γαστρεκτομή. Πέρα από τους γενικούς κινδύνους που υπάρχουν σε κάθε χειρουργική πράξη, στη μέθοδο αυτή υπάρχει πάντα ο κίνδυνος μετεγχειρητικών επιπλοκών, όπως η διαφυγή –«άνοιγμα» της εσωτερικής τομής– ή κάποια ενδοκοιλιακή λοίμωξη-φλεγμονή. Σε μια τέτοια περίπτωση είναι απαραίτητη είτε η επανεπέμβαση είτε η παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο, μέχρι να επουλωθεί η διαφυγή ή να υποχωρήσει η λοίμωξη.

Γαστρικό by pass

Η διαδικασία: Η πιο διαδεδομένη από τις συνδυαστικές βαριατρικές επεμβάσεις. Πραγματοποιείται λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά, θεωρείται όμως βαρύτερη επέμβαση σε σύγκριση με τις περιοριστικές – το δακτύλιο, την πτύχωση ή το sleeve. Στο γαστρικό by pass διαιρούμε το στομάχι, καθιστούμε το μεγάλο τμήμα του ανενεργό –δεν το αφαιρούμε– και αφήνουμε ένα μικρό τμήμα στο πάνω μέρος του, το οποίο συνδέεται με τον οισοφάγο. Παράλληλα γίνεται αναστόμωση 1,5 μέτρου λεπτού εντέρου, με τρόπο ώστε στο τμήμα αυτό να μη γίνεται καμία απορρόφηση τροφών, ενώ το υπόλοιπο θα λειτουργεί όπως πριν. Με τον τρόπο αυτό ο οργανισμός αφενός μεν θα δέχεται λίγη τροφή, αφετέρου, δε, αυτή η λίγη τροφή θα απορροφάται ατελώς στη διάρκεια της πέψης και θα αποβάλλεται με τις κενώσεις.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε: Είναι μια ριζική και πιο εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση, με αρκετές επιπλοκές, γι’ αυτό και χρειάζεται συνεχή ιατρική παρακολούθηση. Το πλεονέκτημά της είναι ότι δίνει σχετικά μεγαλύτερη διατροφική ελευθερία στον ασθενή και η απώλεια βάρους δεν εξαρτάται τόσο από το είδος της τροφής που καταναλώνεται. Το μεγάλο της μειονέκτημα είναι ότι απαιτείται η λήψη φαρμακευτικής αγωγής, με συμπληρώματα διατροφής εφ’ όρου ζωής.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;

Υπάρχουν οι γενικοί κίνδυνοι, αιμορραγίας, λοίμωξης, καθώς και οι επιπλοκές της ολικής νάρκωσης, ό,τι δηλαδή ισχύει σε κάθε χειρουργική πράξη. Σε έναν παχύσαρκο όμως ασθενή οι κίνδυνοι αυτοί πολλαπλασιάζονται. Ακόμα και σε έναν υγιή παχύσαρκο ο κίνδυνος να παρουσιαστούν θρομβώσεις, πνευμονική εμβολή ή αναπνευστικές λοιμώξεις είναι αυξημένος. Στις περιπτώσεις αυτές, βέβαια, λαμβάνονται προληπτικά μέτρα, π.χ. αντιπηκτικά, αντιβιώσεις κ.λπ. Ειδικότερα τώρα στη βαριατρική το ενδογαστρικό μπαλόνι, ο γαστρικός δακτύλιος και η γαστρική πτύχωση κατατάσσονται στις ελαφριές επεμβάσεις, ενώ το «sleeve» και το γαστρικό by pass θεωρούνται βαριές, ασχέτως κιλών και ΔΜΣ του ασθενούς, καθώς έχουν έναν επιπλέον κίνδυνο, των διαφυγών. Σε πολλές περιπτώσεις είναι αναγκαίο να ληφθούν επιπλέον μέτρα, όπως νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας ή όταν οι περιεγχειρητικοί κίνδυνοι από τον υψηλό ΔΜΣ είναι αυξημένοι, να τοποθετήσουμε ενδογαστρικό μπαλόνι για να υποσταδιοποιήσουμε την παχυσαρκία και στη συνέχεια να προχωρήσουμε στην επιλεγμένη βαριατρική επέμβαση.

Πριν από το χειρουργείο

Προεγχειρητικά θα πρέπει να ληφθεί ιστορικό και να γίνουν οι απαραίτητες εξετάσεις (γαστροσκόπηση, καρδιογράφημα, ακτινογραφία θώρακος κ.λπ.). Οποιοδήποτε καρδιολογικό, αναπνευστικό, γενικά οργανικό πρόβλημα θα πρέπει να έχει χαρτογραφηθεί πλήρως, έτσι ώστε να ληφθεί η κατάλληλη μέριμνα πριν, κατά την επέμβαση και μετά. Σημαντική υποχρέωση του γιατρού είναι να ενημερώσει τον ασθενή για το πώς θα αλλάξει η ζωή του μετά, έτσι ώστε να προχωρήσει στην επέμβαση έχοντας αποδεχθεί ότι πολλά πράγματα θα είναι διαφορετικά, θα πρέπει π.χ. να βρει υποκατάστατα διασκέδασης που δεν θα περιλαμβάνουν φαγητό.

ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΝΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 177
Update: Οκτώβριος 2016