Όσο λιγότερο δημιουργικά και περισσότερο αυτοματοποιημένα χρησιμοποιείς τον εγκέφαλό σου, τόσο πιο πολύ αυξάνονται οι πιθανότητες να προκληθούν αρνητικές αλλαγές και βλάβες στη δομή του, οι οποίες μακροπρόθεσμα οδηγούν στην εκδήλωση διαφόρων δυσλειτουργιών όπως μείωση πνευματικών ικανοτήτων, προβλήματα μνήμης και, σε προχωρημένο στάδιο, άνοια.

Αντίθετα, κάθε φορά που ο εγκέφαλός σου ξεφεύγει από τα στερεότυπα, αντιμετωπίζει ξαφνικές προκλήσεις, δέχεται πρωτόγνωρα ερεθίσματα, καλείται να δημιουργήσει εκ του μηδενός ή να εμπλακεί σε κάτι με υψηλότερες απαιτήσεις και καινοφανείς δυσκολίες, π.χ. σε πράγματα που αγνοεί, δεν έχει ξανακάνει και δεν έχει αυτοματοποιήσει, τόσο περισσότερο ενεργοποιεί τις εφεδρείες του, αναβαθμίζεται δομικά, ανανεώνεται, βελτιώνεται λειτουργικά και οξύνει τις ικανότητές του.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

Ξεκίνα με αυτές που σου φαίνονται ευκολότερες και προχώρησε σταδιακά στις πιο δύσκολες…

Δες τα πράγματα πιο απλά

Μην τα παίρνεις όλα τοις μετρητοίς. Βρες θετικά στα αρνητικά, πλεονεκτήματα στα μειονεκτήματα, μέτρησε μέχρι το δέκα σε στιγμές έντασης, δώσε τόπο στην οργή, εκτονώσου δημιουργικά κι όχι αυτοκαταστροφικά.

Πέταξε τα περιττά

Σταμάτα να γεμίζεις το μυαλό σου με άχρηστες πληροφορίες, απόφυγε την πρόσθεση όταν μπορείς να κάνεις αφαίρεση, κάνε ιεράρχηση και επιλογές, κράτα τα απαραίτητα, μην προσπαθείς να θυμάσαι τα πάντα – δεν γίνεται!

Χαλάρωσε

Το παρατεταμένο άγχος βλάπτει τα εγκεφαλικά κύτταρα και όχι μόνο. Μάθε κάποια τεχνική χαλάρωσης ή βρες κάτι που σε χαλαρώνει πραγματικά και βάλτο στην καθημερινότητά σου.

Χαμογέλα περισσότερο

Ανέκδοτα, κωμωδίες, ευχάριστα αναγνώσματα, κοινωνικές συναναστροφές και δραστηριότητες που σε κάνουν να γελάς και να περνάς ωραία, μειώνουν το άγχος, ανεβάζουν τη διάθεση και αυξάνουν την οξυδέρκεια.

Γυμνάσου πιο συχνά

Η τακτική σωματική άσκηση διεγείρει την παραγωγή ενδορφινών, αυξάνει την οξυγόνωση του εγκεφάλου και βελτιώνει την απόδοσή του. Στον αντίποδα, όσο πιο πολύ το καθισιό και η απραξία, τόσο περισσότερο δυσλειτουργεί και αδρανεί το μυαλό!

Βάλε χρώματα, μύρισε αρώματα

Τα ήρεμα χρώματα, όπως λευκό, πράσινο και γαλάζιο, βελτιώνουν τη συναισθηματική ισορροπία και δραστηριοποιούν τη μνήμη. Τα χαρακτηριστικά αρώματα, όπως οι μυρωδιές φυτών, μπαχαρικών και φαγητών, δημιουργούν πιο δυνατές αναμνήσεις.

Κινητοποίησε όλες τις αισθήσεις

Όταν αυτά που θέλεις να μάθεις γίνονται αντιληπτά με περισσότερες από μία αισθήσεις, π.χ. διάβασμα (όραση) δυνατά (ακοή) του βιβλίου (αφή, «όσφρηση»), εγγράφονται εντονότερα στη μνήμη και ανακαλούνται ευκολότερα όταν χρειαστούν.

Περισσότερο μολύβι, λιγότερο πληκτρολόγιο

Οι κινήσεις γραφής με τον παραδοσιακό τρόπο, μολύβι/στυλό και χαρτί, είναι λιγότερο μηχανικές, απαιτούν μεγαλύτερη νοητική προσπάθεια και αποτυπώνουν καλύτερα στον εγκέφαλο τις καινούριες πληροφορίες.

Διατήρησε την κοινωνικότητά σου

Όσοι διατηρούν τα ενδιαφέροντά τους, τις φιλικές παρέες και τις κοινωνικές σχέσεις τους ακόμα και σε προχωρημένη ηλικία, μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο άνοιας.

Κάνε τακτικότερα σεξ

Η καλή ερωτική ζωή συμβάλει στη συνολικά πιο εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού, άρα και του εγκεφάλου. Οι πιο δυνατές σεξουαλικές εμπειρίες, δημιουργούν περισσότερες νευρικές συνάψεις και ισχυρότερες αναμνήσεις.

Αντιμετώπισε τις χρόνιες παθήσεις

Όλες οι χρόνιες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένης της παχυσαρκίας, βλάπτουν δυνητικά τις εγκεφαλικές λειτουργίες. Όσο ταχύτερα τις αντιμετωπίσεις και όσο καλύτερα τις ρυθμίσεις, τόσο λιγότερα προβλήματα θα σου δημιουργήσουν.

Απόφυγε τα μη απαραίτητα φάρμακα

Η χωρίς ιατρική καθοδήγηση λήψη ορισμένων φαρμάκων, όπως π.χ. αντικαταθλιπτικών, ψυχοτρόπων ουσιών, ηρεμιστικών, μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργίες και διαταραχές στον εγκέφαλο.

Κόψε το κάπνισμα

Παρά τα αρχικά προβλήματα που δημιουργεί η προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος, η οριστική απαλλαγή από την εξάρτηση αυτή θα σε αποζημιώσει τελικά με υψηλότερη διανοητική ενέργεια και μεγαλύτερη πνευματική διαύγεια.

Περιόρισε ξενύχτια και αλκοόλ

Το αλκοόλ παρεμποδίζει την επικοινωνία των εγκεφαλικών νευρώνων και σε υπερκατανάλωση δημιουργεί μέθη. Τα ξενύχτια αποσυντονίζουν το βιολογικό ρολόι, ελαττώνουν τις νοητικές δυνατότητες και προκαλούν απώλεια μνήμης.

Κοιμήσου καλά

O βαθύς βραδινός ύπνος ξεκουράζει τον εγκέφαλο, βοηθά στο φρεσκάρισμα της μνήμης και ενισχύει τη διαδικασία της μάθησης. Επιπλέον, αυξάνει την ικανότητα δημιουργικής επίλυσης προβλημάτων την επόμενη μέρα.

Πνευματική γυμναστική

Δραστηριότητες που βελτιώνουν τη μνήμη, ακονίζουν το μυαλό και το διατηρούν σε εγρήγορση…

Παίξε πνευματικά παιχνίδια

Σταυρόλεξα, γρίφοι, σπαζοκεφαλιές, sudoku, τεστ γνώσεων, επιτραπέζια παιχνίδια λογικής, γνώσεων, υπολογισμού ή στρατηγικής (σκάκι, τάβλι, χαρτιά, μπιλιάρδο), ηλεκτρονικά παιχνίδια μνήμης.

Ασχολήσου με τις «καλές τέχνες»

Κινηματογράφος, θέατρο, εικαστικές τέχνες, επισκέψεις σε μουσεία και εκθέσεις ζωγραφικής, μουσική, χορός, συμμετοχή σε ερασιτεχνικές θεατρικές ή μουσικοχορευτικές ομάδες.

Αγνόησε τις ευκολίες

Λογαριασμοί και βασικές αριθμητικές πράξεις χωρίς αριθμομηχανή, απομνημόνευση στο μυαλό -κι όχι στο κινητό- κάποιων αριθμών τηλεφώνων, διευθύνσεων και μικρών κειμένων.

Αφιέρωσε χρόνο σε προσωπικές δημιουργίες

Κηπουρική, κατασκευές, μοντελισμός, χειροτεχνίες, πλέξιμο, κέντημα, γλυπτική, ζωγραφική, σχέδιο, λήψη φωτογραφιών, συγγραφή κειμένων, εφευρέσεις.

Διάβαζε συχνότερα

Βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά με θέματα που προκαλούν το ενδιαφέρον, αυξάνουν το λεκτικό πλούτο και καλλιεργούν τη φαντασία. Κράτα σημειώσεις για όσα θέλεις να θυμάσαι, δημιούργησε συμβολισμούς, συσχετιζόμενες εικόνες και νοερές απεικονίσεις τους.

Προσπάθησε να απομνημονεύεις

Φράσεις και εκφράσεις που σου έκαναν εντύπωση, παροιμίες, ποιήματα, τραγούδια, ανέκδοτα, ενδιαφέρουσες ειδήσεις, ολόκληρα κείμενα. Μην τα κρατάς όμως μόνον για τον εαυτό σου, πες τα και σε άλλους.

Μάθε κάτι καινούριο

Αρχαία ελληνικά, ξένη γλώσσα, μαθηματικά, ιστορία, τραγούδι, μουσικό όργανο, νέες τεχνολογίες, κάποιο καινούργιο άθλημα, οτιδήποτε επιθυμείς πολύ – κάνε πράξη τη δια βίου μάθηση!

Καλλιέργησε το λόγο

Συζήτηση με φίλους, διηγήσεις ιστοριών, συμμετοχή στο διάβασμα των παιδιών ή των εγγονιών, παρακολούθηση ομιλιών, σεμιναρίων, διαλέξεων, ενημερωτικών εκδηλώσεων. Όταν μιλάς ή γράφεις, προσπάθησε να εμπλουτίζεις συνεχώς το λόγο σου με καινούργιες λέξεις και να μην επαναλαμβάνεσαι. Όταν ακούς κάτι, επιχείρησε να το πεις με διαφορετικά λόγια.

Άλλαξε παγιωμένες συνήθειες

Χρησιμοποίησε το αριστερό χέρι (οι αριστερόχειρες το δεξί) στην προσωπική σου υγιεινή, στο φαγητό ή σε κάποιες οικιακές δουλειές, άλλαξε τη συνηθισμένη σου διαδρομή μέχρι τη δουλειά ή όπου αλλού, τη διαρρύθμιση του σπιτιού ή του γραφείου, πήγαινε για ψώνια χωρίς γραπτή λίστα προσπαθώντας να θυμάσαι τι ακριβώς θέλεις να αγοράσεις, αναζήτησε πληροφορίες σε βιβλία και όχι στο Διαδίκτυο, γυμνάσου στη φύση αντί για το σπίτι, σπάσε τη ρουτίνα με μικρές εκδρομές και αποδράσεις από την καθημερινότητα.

Ακολούθησε το παράδειγμα των αθλητών

Θέσε στόχους, διατηρήσου σε ετοιμότητα και μην χάνεις καμία ευκαιρία για να τους πετύχεις, γυμνάσου πολύπλευρα με ανοικτά αλλά και κλειστά μάτια, εκτέλεσε ποικιλία ασκήσεων σε διαφοροποιημένες συνθήκες, πρόσεξε τη διατροφή σου, εξισορρόπησε τις ώρες έντασης και προσπάθειας με ώρες ξεκούρασης και χαλάρωσης.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΔΕΔΟΥΚΟ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 149

Update: Ιούνιος 2016.