Σήμερα, σε όλους μας πλέον είναι γνωστό ότι το AIDS δεν είναι μια περιθωριακή ασθένεια που «θερίζει» τις τριτοκοσμικές χώρες, ούτε η νόσος των ομοφυλοφίλων, όπως τη θεωρούσαν κάποτε. Είναι κάτι που αφορά όλους μας, και κυρίως τους νέους.
Ο «παράξενος ταξιδιώτης» είναι εδώ!
Είναι λοιπόν, γεγονός πως αν και έχουν περάσει δεκαετίες από την εμφάνισή του, ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) που προκαλεί το AIDS εξακολουθεί να είναι ο «παράξενος ταξιδιώτης», που δεν γνωρίζει σύνορα και φύλο. H πρόληψη όμως παραμένει η καλύτερη «ασπίδα» προστασίας. Με τη βοήθεια, των ειδικών του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης νοσημάτων (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.) ας ξαναδούμε ακόμα μία φορά το θέμα από την αρχή...
Πού βρίσκεται και πώς μεταδίδεται ο ιός HIV;
Ο ιός βρίσκεται κυρίως στο αίμα, στα σπερματικά, προσπερματικά και κολπικά υγρά. Βρίσκεται επίσης στο σάλιο, αλλά σε ποσότητες που δεν επαρκούν για τη μετάδοσή του. Επομένως:
- Η σεξουαλική επαφή με κάποιο οροθετικό άτομο χωρίς προφύλαξη είναι ο πιο διαδεδομένος τρόπος μετάδοσης του ιού ΗΙV (οροθετικό χαρακτηρίζεται το άτομο που έχει μολυνθεί από τον ιό HIV και στον ορό του αίματός του ανιχνεύονται αντισώματα κατά του ιού).
- Από τις σεξουαλικές πράξεις οι πιο «επικίνδυνες» είναι ο κολπικός και ο πρωκτικός έρωτας, καθώς οι βλεννογόνοι στις περιοχές αυτές τραυματίζονται εύκολα. Όσο για το στοματικό σεξ, αν και δεν θεωρείται σεξουαλική συμπεριφορά υψηλού κινδύνου, μπορεί να γίνει αν υπάρχουν πληγές στο στόμα (π.χ. από το βούρτσισμα) ή ουλίτιδα.
- Μετά το σεξ, δεύτερος πιο διαδεδομένος τρόπος μετάδοσης είναι η κοινή χρήση βελόνας, σύριγγας ή άλλων εργαλείων για την προετοιμασία υλικού για τη χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών (αιματογενής μετάδοση), καθώς και από τη μητέρα στο παιδί, είτε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού είτε κατά τη διάρκεια του θηλασμού (κάθετη μετάδοση).
- Ο κίνδυνος για μια «οροθετική» μητέρα να μεταδώσει τη λοίμωξη στο έμβρυο είναι περίπου της τάξεως του 20%, δηλαδή 1 προς 5. Σήμερα μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης κάτω από το 2% έπειτα από κατάλληλη παρέμβαση. Δηλαδή εάν χορηγηθεί κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή στη μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού και στο νεογέννητο για τις πρώτες 6 εβδομάδες της ζωής του και εάν γίνει καισαρική τομή και απαγορευτεί ο θηλασμός.
Δεν μεταδίδεται...
- Δεν υπάρχει κίνδυνος ο ιός HIV να μεταδοθεί με το βήχα, το φτέρνισμα, τα φιλιά, την αγκαλιά, τη χειραψία, τα δάκρυα και τον ιδρώτα.
- Δεν μεταδίδεται επίσης στη θάλασσα, στην πισίνα, στο γυμναστήριο, στο κολυμβητήριο, στο σχολείο, στον παιδικό σταθμό, στο χώρο εργασίας, στα μέσα μαζικής μεταφοράς.
- Η μόλυνση δεν μπορεί ακόμα να μεταδοθεί από τα τσιμπήματα των εντόμων, από την κοινή χρήση των πιάτων, των ποτηριών, των σερβίτσιων, από τις πετσέτες και τα κλινοσκεπάσματα, από την τουαλέτα ή από το τηλέφωνο.
Στο προφυλακτικό λέμε πάντα «ναι»
Είναι γεγονός ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο ευάλωτες στο να μολυνθούν από τον ιό HIV, κατ’ αρχάς για βιολογικούς λόγους, αφού, λόγω της ανατομίας του κόλπου, η επαφή με το σπέρμα είναι παρατεταμένη. Επίσης, το σπέρμα περιέχει σε μεγαλύτερη συγκέντρωση τον ιό σε σχέση με τα κολπικά υγρά. Επιπλέον, σύμφωνα με τις στατιστικές, οι γυναίκες κινδυνεύουν ίσως περισσότερο, επειδή λόγω νοοτροπίας διστάζουν να ζητήσουν από το σύντροφό τους να χρησιμοποιήσει προφυλακτικό, γιατί θεωρούν ότι είναι «ανδρική υπόθεση». Ένας ακόμα λόγος είναι ότι φοβούνται πως αν το απαιτήσουν, ίσως χαρακτηριστούν ως εύκολες ή έμπειρες. Κι όμως, πρόκειται για μια λάθος τακτική, καθώς σήμερα έχει πλέον αποδειχθεί ότι είναι πιο εύκολο να μολυνθεί μια γυναίκα από έναν «οροθετικό» άνδρα με τη σεξουαλική επαφή παρά το αντίστροφο. Όπως μάλιστα επισημαίνουν οι ειδικοί: «Είναι σημαντικό όλες οι γυναίκες να συνειδητοποιήσουν τον κίνδυνο που διατρέχουν όχι μόνο να μολυνθούν από τον ιό –σε περίπτωση που δεν λαμβάνουν τις κατάλληλες προφυλάξεις– αλλά και να τον μεταδώσουν ακόμη και στα παιδιά που πρόκειται να φέρουν στον κόσμο. Έτσι, θα πρέπει να εντάξουν το προφυλακτικό στη σεξουαλική τους ζωή, αφού αποτελεί την “ασπίδα” της υγείας τους».
* Στην περίπτωση που υπάρχει μεγάλη πιθανότητα μόλυνσης, ο γιατρός θα σου χορηγήσει αγωγή, που ονομάζεται «Προφύλαξη μετά την Έκθεση» και περιλαμβάνει ένα συνδυασμό τριών φαρμάκων κατά του HIV, με σκοπό να εμποδιστεί η εξάπλωση του ιού. Αν έχεις ήδη μολυνθεί, ακολουθείται διαφορετική αγωγή.
Και αν έχω μολυνθεί, πώς θα το μάθω;
Πηγαίνοντας είτε σε ένα δημόσιο νοσοκομείο δωρεάν είτε σε κάποιο ιδιωτικό διαγνωστικό/μικροβιολογικό εργαστήριο με πληρωμή. Εκεί θα κάνεις μια ειδική εξέταση αίματος (που ανιχνεύει αντισώματα του οργανισμού κατά του ιού). Η συνηθέστερη εξέταση είναι η ELISA και τα θετικά αποτελέσματά της επαληθεύονται με μια δεύτερη εξέταση στο ίδιο δείγμα αίματος, τη Western Blot. Αν βγουν θετικές η ELISA και η Western Blot, ακολουθεί εξέταση «ιικού φορτίου», δηλαδή απευθείας μέτρηση του ιού στο αίμα.
* Εξετάσεις γίνονται σε όλες τις Αιμοδοσίες και τις Μονάδες Λοιμώξεων των νοσοκομείων χωρίς ραντεβού και είναι δωρεάν για όλους. Οι πρώτες απαντήσεις λαμβάνονται μέσα σε δύο ημέρες. Αν είναι θετικές, απαιτείται επιβεβαίωση και οι τελικές απαντήσεις λαμβάνονται ύστερα από μία εβδομάδα. * Το αποτέλεσμα της εξέτασης είναι απόλυτα εμπιστευτικό και προστατεύεται από το ιατρικό απόρρητο.
Να θυμάσαι:
Η ανάπτυξη νέων αντιρετροϊκών φαρμάκων έχει μετατρέψει το AIDS σε χρόνια νόσο. Τα φάρμακα αυτά καθυστερούν ή εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό του ιού, μειώνοντας σημαντικά τα επίπεδά του στο αίμα, έχουν λιγότερες παρενέργειες και είναι πιο εύκολα στη λήψη. Έτσι επιμηκύνεται η διάρκεια και βελτιώνεται η ποιότητα ζωής των ασθενών.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 136
Update: Δεκέμβριος 2016.
