Παρότι η οικονομική κρίση έχει φρενάρει τον... πελαργό στη χώρα μας, σε ό,τι αφορά τη διακοπή κυήσεων η Ελλάδα παραμένει «πρωταθλήτρια» Ευρώπης, με 80.000 εκτρώσεις ετησίως. Πιο ανησυχητικό είναι ότι, σύμφωνα με στοιχεία της B' Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Παν/μίου Αθηνών και του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, το 40% των αμβλώσεων γίνεται σε κορίτσια κάτω των 18 ετών!
Οι μέθοδοι αντισύλληψης με μια ματιά
Οι αντισυλληπτικές μέθοδοι είναι πολλές και χωρίζονται σε δύο κυρίως κατηγορίες. Στην πρώτη ανήκουν οι λεγόμενες ορμονικές μέθοδοι, που αλλάζουν τον τρόπο λειτουργίας του αναπαραγωγικού συστήματος, ενώ στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι μέθοδοι φραγμού, που εμποδίζουν το σπέρμα να μπει στη μήτρα για να γονιμοποιήσει το ωάριο.
ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ
Ποιες είναι και πώς λειτουργούν
Στις ορμονικές αντισυλληπτικές μεθόδους περιλαμβάνονται:
Α. Το αντισυλληπτικό χάπι
Αν λαμβάνεται σωστά, η αποτελεσματικότητά του αγγίζει το 99,7%. Τo σημερινό εξελιγμένο «χάπι» περιέχει συνθετικά οιστρογόνα και προγεστερόνη, σε συνδυασμό ή μόνα τους, και όπως επισημαίνει ο καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας του Παν/μίου Αθηνών, Γ. Κρεατσάς: «Ως αντισυλληπτικό μέσο επενεργεί με τον εξής τρόπο: αναστέλλει την ωορρηξία. Δρα στο ενδομήτριο, καθιστώντας το ακατάλληλο να δεχθεί ένα γονιμοποιημένο ωάριο, και στην τραχηλική βλέννα, κάνοντάς την αδιάβατη για τα σπερματοζωάρια. Επιπλέον έχει και ευεργετικές επιδράσεις. Προστατεύει π.χ. από τον καρκίνο των ωοθηκών και του ενδομητρίου, βελτιώνει τα συμπτώματα δυσμηνόρροιας και ακόμα, δρα προστατευτικά στην εξωμήτριο κύηση και στις καλοήθεις παθήσεις του μαστού». Πρόσφατα μεγάλη διεθνής επιστημονική έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό «The Lancet Oncology», εκτιμά ότι χάρη στα αντισυλληπτικά χάπια περίπου 400.000 περιπτώσεις καρκίνου της μήτρας έχουν αποφευχθεί στις ανεπτυγμένες χώρες κατά τα τελευταία 50 έτη, από τις οποίες οι 200.000 κατά την τελευταία δεκαετία. Τα μειονεκτήματα του αντισυλληπτικού χαπιού είναι ότι δεν προσφέρει θεραπεία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ενώ στις ανεπιθύμητες ενέργειές του περιλαμβάνονται οι κίνδυνοι θρόμβωσης και καρδιαγγειακών επεισοδίων που αυξάνονται ιδιαίτερα με την ηλικία, το κάπνισμα και ορισμένους προδιαθεσικούς παράγοντες, όπως η υπέρταση και ο διαβήτης.
Β. Το ενδομήτριο σπείραμα (σπιράλ)
Είναι ακόμα μία ορμονική μέθοδος της οποίας η αποτελεσματικότητα κυμαίνεται στο 99 %. Το σπιράλ τοποθετείται μέσα στη μήτρα από το γυναικολόγο και η αλλαγή μπορεί να γίνεται μέχρι και κάθε τρία χρόνια. Κατασκευάζεται από πλαστική συνήθως ύλη, στην οποία περιτυλίσσεται ένα πολύ μικρό λεπτό χάλκινο σύρμα. Περιέχει προγεστερόνη, που διαχέεται ανάμεσα στους μικροπόρους δημιουργώντας αντίδραση στο βλεννογόνο της μήτρας και στο «φώλιασμα» του γονιμοποιημένου ωαρίου. Το μειονέκτημα του σπιράλ είναι ότι μερικοί οργανισμοί δεν το δέχονται, οπότε ο γιατρός πρέπει να το αφαιρέσει αμέσως.
Γ. Ο κολπικός δακτύλιος
Συμπεριλαμβάνεται επίσης στις ορμονικές μεθόδους και η αποτελεσματικότητά του αγγίζει το 91%. Αποτελείται από μια εύκαμπτη μαλακή στεφάνη από σιλικόνη, που τοποθετείται εύκολα από εσάς την ίδια στον κόλπο, απελευθερώνοντας σε σταθερές ποσότητες τις ορμόνες που περικλείει. Ο δακτύλιος παραμένει στον κόλπο για τρεις εβδομάδες, αποσύρεται για μία εβδομάδα (κατά την οποία εμφανίζεται η έμμηνος ρύση) και στη συνέχεια ανατοποθετείται. Το μειονέκτημά του είναι ότι μπορεί να δημιουργήσει κολπικό ερεθισμό και έντονες κολπικές εκκρίσεις, καθώς επίσης ότι δεν προστατεύει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
Δ. To αυτοκόλλητο επίθεμα
Πρόκειται για ένα μικρό επίθεμα (patch), που τοποθετείται στο άνω μέρος του ώμου, στην πλάτη, στο υπογάστριο ή στο μηρό, το οποίο απελευθερώνει μέσω του δέρματος οιστρογόνα και προγεστερόνη. Όπως και τα αντισυλληπτικά δισκία, αναστέλλει την ωοθυλακιορρηξία, ενώ η αποτελεσματικότητά του αγγίζει το 91%. Ωστόσο η αντισυλληπτική δράση μπορεί να ατονήσει σε υπέρβαρες γυναίκες (άνω των 90 κιλών). Επίσης κάποιες γυναίκες είναι δυνατόν να εμφανίσουν από το επίθεμα έναν τοπικό ερεθισμό στο δέρμα, αλλά μπορούν να το μετακινήσουν σε άλλα σημεία. Όπως συμβαίνει και με τις άλλες ορμονικές μεθόδους, τα αντισυλληπτικά επιθέματα δεν προστατεύουν από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
ΜΕΘΟΔΟΙ ΦΡΑΓΜΟΥ
Ποιες είναι και πώς λειτουργούν
Συνοπτικά στην κατηγορία αυτή ανήκουν:
Α. Το ανδρικό προφυλακτικό
Πρόκειται για τη μοναδική μέθοδο ανδρικής αντισύλληψης, η οποία παρεμποδίζει την είσοδο του σπέρματος στον κόλπο και τα ποσοστά επιτυχίας της αγγίζουν το 82%. Όταν χρησιμοποιείται με συνέπεια, το προφυλακτικό από λατέξ μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο μετάδοσης των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Δεν έχουν περιγραφεί παρενέργειες από τη χρήση του, με εξαίρεση την αλλεργία στο λατέξ. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει η εναλλακτική των προφυλακτικών από πολυουρεθάνη.
Β. Το γυναικείο προφυλακτικό
Είναι κάτι αντίστοιχο με το ανδρικό, με τη διαφορά πως εφαρμόζεται στα γυναικεία γεννητικά όργανα. Όμως πολλές γυναίκες αναφέρουν πολύ συχνά πρακτικές δυσκολίες στην εφαρμογή του.
Γ. Το διάφραγμα
Μοιάζει με «καπάκι» από λεπτό ελαστικό. Τοποθετείται πριν από τη σεξουαλική πράξη στο γυναικείο κόλπο και εμποδίζει τα σπερματοζωάρια να περάσουν στην κοιλότητα της μήτρας. Μπορεί να συνοδεύεται και από σπερματοκτόνο αλοιφή. Υπάρχουν διάφοροι τύποι και μεγέθη. Το κατάλληλο διάφραγμα για κάθε γυναίκα μπορεί να επιλέξει ο γυναικολόγος της, ενώ για την τοποθέτησή του απαιτείται εκπαίδευση. Τα ποσοστά επιτυχίας αγγίζουν το 80%.
Δ. Ο σπόγγος
Πρόκειται για μικρό στρογγυλό σφουγγάρι (κατασκευασμένο από πολυουρεθάνη), εμποτισμένο με σπερματοκτόνο ουσία, που τοποθετείται στο γυναικείο κόλπο μερικά δευτερόλεπτα πριν από τη συνουσία και προσφέρει προστασία για 12 ώρες. Η αποτελεσματικότητά του αγγίζει το 76%, ενώ πρέπει να παραμείνει για έξι ώρες τουλάχιστον έπειτα από κάθε συνουσία. Επίσης δεν πρέπει να ξεπερνά τις 30 ώρες μέσα στον κόλπο, διότι υπάρχει ο κίνδυνος εκδήλωσης του συνδρόμου τοξικού σοκ. Ένα επιπλέον μειονέκτημα του σπόγγου είναι ότι κάποιες γυναίκες μπορεί να είναι αλλεργικές στα σπερματοκτόνα, ενώ ταυτόχρονα τα υλικά του σπόγγου μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμούς.
Ε. Τα σπερματοκτόνα
Στα φαρμακεία διατίθενται σε διάφορες μορφές (κολπικές κρέμες, gel, υπόθετα, αφρός). Ένα από τα πλεονεκτήματά τους είναι ότι δεν απαιτείται η εφαρμογή τους από κάποιον τρίτο, ενώ μειονεκτούν στο ότι έχουν μικρή αποτελεσματικότητα και απαιτείται αναμονή τουλάχιστον 10 λεπτών πριν από τη συνουσία. Μπορούν επίσης να προκαλέσουν κολπικό ερεθισμό και βλάβη στο βλεννογόνο του κόλπου.
Ακραίες και όμως υπάρχουν
Υπάρχουν και οι ριζικές, αλλά ακραίες μέθοδοι αντισύλληψης, όπως:
Η στείρωση της γυναίκας λαπαροσκοπικά, όπου και τίθενται εκτός λειτουργίας οι σάλπιγγες, και η στείρωση του άντρα με βαζεκτομή. Στην Ελλάδα δεν χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα αυτές οι δύο μέθοδοι, επειδή δεν μπορεί να αποκατασταθεί η γονιμότητα εύκολα σε περίπτωση που κάποιος αλλάξει γνώμη.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 173
Update: Ιανουάριος 2016.
