Μαμά, φταις εσύ για τις ημικρανίες μου;
Ναι, οι ημικρανίες είναι γένους θηλυκού! Κι αυτό γιατί παίζουν μεγάλο ρόλο στην εμφάνισή τους οι γυναικείες ορμόνες, και συγκεκριμένα τα οιστρογόνα. Αν υποφέρεις, λοιπόν, από συχνές ημικρανίες, υπάρχει 50% πιθανότητα να έχεις κληρονομήσει τη λειτουργία των οιστρογόνων της μητέρας σου. Και, βέβαια, το πρόβλημα της κληρονομικότητας αυξάνεται, αν είσαι καπνίστρια, έχεις υψηλή πίεση ή παίρνεις αντισυλληπτικά χάπια, εξηγεί η διευθύντρια του νευρολογικού τμήματος στο Γενικό Νοσοκομείο «Γ. Γεννηματάς» και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας, κ. Κλημεντίνη Καραγεωργίου.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ: «Η σωστή λήψη ιστορικού είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στην αντιμετώπιση της ημικρανίας. Η φαρμακευτική θεραπεία δίνεται συστηματικά, μόνο εφόσον υπάρχουν πάνω από δύο ημικρανικές κρίσεις την εβδομάδα. Κατά τα άλλα, υπάρχουν και οι μη φαρμακευτικές προσεγγίσεις, όπως είναι η άσκηση (γυμναστική, γιόγκα, πιλάτες, χορός, ασκήσεις χαλάρωσης), με την οποία αντιμετωπίζεται το στρες (γενεσιουργός αιτία της ημικρανίας), καθώς και η ομοιοπαθητική θεραπεία και ο βελονισμός. Επίσης στην αντιμετώπιση της ημικρανίας βοηθούν και οι κανονικές ώρες ύπνου. Όσο για τις τροφές, καλύτερα να αποφεύγεις αυτές που περιέχουν τυραμίνη, στις οποίες περιλαμβάνονται το κόκκινο κρασί, τα καπνιστά ψάρια, το συκώτι του κοτόπουλου, τα κίτρινα τυριά και ορισμένες ποικιλίες φασολιών», σημειώνει η κ. Καραγεωργίου.
Η μητέρα μου είχε εμμηνόπαυση στα 40, θα συμβεί το ίδιο και σε μένα;
Πολλές μελέτες ισχυρίζονται ότι η πρόωρη εμμηνόπαυση είναι κατά 85% κληρονομική. Αν λοιπόν η μητέρα σου σταμάτησε να έχει περίοδο αρκετά νωρίς (π.χ. στα 40 της), αντί στα 50-52 που θεωρείται ο μέσος όρος, είναι πολύ πιθανό να συμβεί το ίδιο και με εσάς. Επίσης, κληρονομικά είναι και ορισμένα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν στην εμμηνόπαυση, όπως οι εξάψεις, οι νυχτερινοί ιδρώτες και η αϋπνία (τα οποία σχετίζονται με τη λειτουργία των ορμονών).
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ: Σύμφωνα με τους γυναικολόγους: στην ιατρική υπάρχει ένας εμπειρικός κανόνας, που λέει ότι δέκα χρόνια πριν από την ηλικία της πιθανολογούμενης εμμηνόπαυσης θα υπάρξουν προβλήματα γονιμότητας. Αν θέλεις να κάνεις παιδιά, καλό θα είναι να το επιχειρήσεις προτού η γονιμότητά σου αρχίσει να φθίνει. Δηλαδή, τουλάχιστον δέκα χρόνια πριν από την ηλικία της εμμηνόπαυσης της μητέρας σου. Και αν καπνίζεις, σταμάτησε αμέσως, διότι οι γυναίκες που καπνίζουν 10 ή περισσότερα τσιγάρα την ημέρα αυξάνουν τον κίνδυνο πρόωρης εμμηνόπαυσης κατά 40%.
Ενδομητρίωση; Είμαι η δεύτερη στην οικογένεια...
Απ’ ό,τι φαίνεται, η κόρη ή και η αδελφή μιας γυναίκας που πάσχει από ενδομητρίωση έχουν 7 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν την πάθηση σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη γυναίκα. Η διάγνωση λοιπόν της ενδομητρίωσης ξεκινά με τη λήψη ιστορικού. Στοιχεία όπως η καθυστερημένη εμφάνιση εμμηνόρροιας, ο πόνος που αντανακλά στην οσφυϊκή χώρα ή η προοδευτική επιδείνωση των συμπτωμάτων βοηθούν σημαντικά στη διάγνωση. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις ελαφριάς μορφής ενδομητρίωσης, χωρίς κανένα σύμπτωμα.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ: Η θεραπεία της ενδομητρίωσης μπορεί να είναι φαρμακευτική, χειρουργική ή και συνδυασμός των δύο. Σύμφωνα με τον αναπλ. καθηγητή Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Αθανάσιο Χρυσικόπουλο: «Η επιλογή θεραπείας εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας, την επιθυμία της για εγκυμοσύνη, το βαθμό και τη διάρκεια των συμπτωμάτων, καθώς και από το αν πρόκειται για πρωτοπαθή νόσο ή υποτροπή (επανεμφάνιση εστιών της νόσου). Στις γυναίκες ηλικίας κάτω των 35 ετών, που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν και στις οποίες η νόσος βρίσκεται στα πρώτα στάδια, η πλέον αποτελεσματική θεραπεία είναι λαπαροσκοπική αφαίρεση ή ηλεκτροκαυτηρίαση των ενδομητριακών εστιών με τη βοήθεια του λαπαροσκοπίου και των ακτίνων laser. Η φαρμακευτική θεραπεία είναι ορμονική και περιλαμβάνει, κυρίως, αντισυλληπτικά χάπια, χωρίς ωστόσο να αντιμετωπίζει ριζικά τη νόσο».
Θα αποκτήσω και εγώ κιρσούς;
Η κληρονομικότητα είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες στη δημιουργία των φλεβικών παθήσεων, και κυρίως στη δημιουργία κιρσών. Aν η μητέρα σου πάσχει από κιρσούς, τότε υπάρχει και σε εσένα η προδιάθεση για αντίστοιχα προβλήματα κυρίως στην εγκυμοσύνη, αλλά και όταν λόγω εργασίας μένεις πολλές ώρες όρθια.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ: Αν υπάρχουν εμφανή σημάδια, η επίσκεψη σε έναν ειδικό, για να προσδιοριστούν τα αίτια και η σοβαρότητα του προβλήματος, είναι απαραίτητη. «Με μια απλή εξέταση (φλεβογραφία) ο αγγειολόγος μπορεί να διαγνώσει ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα και να συστήσει την κατάλληλη θεραπεία, επισημαίνει ο δρ Ευάγγελος Π. Δημακάκος, παθολόγος-αγγειολόγος. Στα προληπτικά μέτρα οι ειδικοί συστήνουν το περπάτημα ως την καλύτερη άσκηση, καθώς διευκολύνει την κυκλοφορία του αίματος. Το ποδήλατο και το κολύμπι είναι επίσης ιδανικές ασκήσεις για πόδια με φλεβικά προβλήματα. Τέλος, ίσως χρειαστείς και ελαστικές κάλτσες ή καλσόν διαβαθμισμένης συμπίεσης, που ανακουφίζουν, ξεκουράζουν και προστατεύουν τα πόδια.
Πώς θα μάθω αν έχω γενετική προδιάθεση για καρκίνο του μαστού;
Στην Ελλάδα 1 στις 12 γυναίκες έχει πιθανότητα να αναπτύξει καρκίνο του μαστού, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός για τον καρκίνο της ωοθήκης είναι 1 στις 70. Αν υπάρχει ιστορικό στην οικογένειά, αν δηλαδή η μητέρα ή η αδερφή σου έχει εμφανίσει καρκίνο μαστού ή ωοθηκών, τότε έχεις αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσεις την ασθένεια. Και αυτό γιατί σε ορισμένες οικογένειες ο καρκίνος προκαλείται από γενετική μετάλλαξη σε συγκεκριμένα γονίδια, η οποία κληρονομείται από γενιά σε γενιά.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ: Κατ’ αρχάς, είτε έχεις ιστορικό στην οικογένεια είτε όχι είναι σημαντικό να θυμάσαι πως η μαστογραφία καθώς και η συστηματική αυτοψηλάφηση δεν συστήνονται απλώς αλλά επιβάλλονται! Η γυναίκα, ωστόσο, με κληρονομικό ιστορικό καρκίνου μαστού ή ωοθηκών πρέπει να υποβάλλεται από νωρίς σε εξετάσεις (γενετικό τεστ για τον έλεγχο των γονιδίων BRCA1 και BRCA2). Εάν το τεστ βγει θετικό και αποδειχθεί η προδιάθεση, τότε θα πρέπει να συζητήσεις με το γιατρό σου τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν στη συνέχεια, επισημαίνει η επ. καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας, κ. Λυδία Ιωαννίδου-Μουζάκα.
Και για την οστεοπόρωση τι μέτρα να πάρω;
Aν η μητέρα σου έχει οστεοπόρωση και παρόμοιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν και οι αδερφές της, τότε ανήκεις στην ομάδα υψηλού κινδύνου και έχεις πιο πολλές πιθανότητες τα οστά σου να είναι εύθραυστα. Συνήθως η οστεοπόρωση εκδηλώνεται μετά την εμμηνόπαυση, κυρίως όταν είναι πρόωρη (πριν από τα 42), επειδή οι ωοθήκες παύουν να παράγουν οιστρογόνα -την ορμόνη του γυναικείου φύλου που ασκεί προστατευτική δράση στα οστά. Επίσης η ολική υστερεκτομή, οι στερητικές δίαιτες, το κάπνισμα και η περιορισμένη φυσική δραστηριότητα είναι σημαντικοί παράγοντες για την εμφάνιση της πάθησης.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ: «Στην περίπτωσή σου έχεις ακόμα ένα λόγο (αυτόν της κληρονομικότητας) να εμπλουτίσεις τη διατροφή σου με τροφές πλούσιες σε ασβέστιο και βιταμίνη D, να ασκείσαι σωματικά, να μην καπνίζεις και, βέβαια, να μην παραλείπεις τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας, ιδίως όταν πλησιάζεις την κλιμακτήριο. Όσο για τη χορήγηση φαρμάκων, πρέπει να γίνεται πάντα με κριτήριο τις ιδιαιτερότητες της κάθε γυναίκας», συμβουλεύει ο ομότιμος καθηγητής Ορθοπαιδικής, πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Οστεοπόρωσης (ΕΛΙΟΣ), κ. Γιώργος Λυρίτης.
Να θυμάσαι ακόμα...
- Aν μητέρα σου πήρε ξαφνικά 5-6 κιλά γύρω στα 35 της χρόνια, είναι πολύ πιθανό αντίστοιχη αύξηση βάρους να παρουσιάσεις και εσύ στην ίδια ηλικία. Μπορεί, βέβαια, να παίξουν ρόλο και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως για παράδειγμα το είδος της διατροφής ή ο τρόπος ζωής σου.
- Η πιθανότητα να παρουσιάσεις κατάθλιψη κάποια στιγμή στη ζωή σου είναι κατά 60-65% κληρονομική υπόθεση. Το ίδιο ισχύει και για την επιλόχειο κατάθλιψη.
- Οι επιστήμονες επισημαίνουν πως αν μια γυναίκα έχει πάθει καρδιακό επεισόδιο πριν από τα 65 της χρόνια, η κόρη της έχει 3πλάσιες πιθανότητες να εμφανίσει το ίδιο πρόβλημα σε ανάλογη ηλικία.
Kαι η αδυναμία στο αλκοόλ κληρονομείται...
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες Αυστραλών επιστημόνων, η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να κρύβει γενετική προδιάθεση από την πλευρά της μητέρας, ιδιαίτερα μάλιστα αν κατανάλωνε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Γι’ αυτό, αν στην οικογένεια υπάρχει ιστορικό αλκοολισμού, καλό είναι να μετριάσεις και εσύ τις ποσότητες που πίνεις.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 128
Update: Μάρτιος 2016.
