Τα τελευταία χρόνια είναι πλέον αισθητό, ότι το στρες, αν και γεννάται από ψυχολογικά αίτια, τελικά εκφράζεται με μια σειρά οργανικών προβλημάτων. Για παράδειγμα το στρες αυξάνει την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερίνη στο αίμα ενώ συχνά έχει ολέθρια αποτελέσματα στην καρδιά και το κυκλοφορικό. Είναι επίσης ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που οδηγούν σε παθήσεις του πεπτικού συστήματος όπως έλκος, σπαστική κολίτιδα, ιδιοπαθή δυσκοιλιότητα κ.ά. Υπάρχει μια περίεργη συσχέτιση μεταξύ του στρες και του ανοσοποιητικού συστήματος. Φαίνεται ότι ένα οξύ στρες διεγείρει το ανοσοποιητικό, ενώ αντίθετα το χρόνιο μειώνει τη λειτουργία του. Ας δούμε όμως τι αποκαλύπτουν οι πιο πρόσφατες έρευνες.

Στρες + καρδιά= ολέθρια σχέση

Στρες μόνο λίγων λεπτών επιβαρύνει την λειτουργία των αγγείων της καρδιάς για τουλάχιστον μια ώρα, όπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες της Α' Καρδιολογικής Κλινικής του Παν/μίου Αθηνών μετρώντας τις επιπτώσεις του στρες στο καρδιαγγειακό σύστημα. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή εθελοντών οι οποίοι υποβλήθηκαν σε ορισμένα στρεσογόνα τεστ με διάρκεια από 7 ως 20’. Για μια ώρα μετά την κάθε δοκιμασία το αγγειακό τους σύστημα παρουσίαζε σημεία επιβάρυνσης. Τα αποτελέσματα της μελέτης παρουσίασε πρόσφατα ο δ/ντής της Κλινικής καθηγητής κ. Χριστόδουλος Στεφανάδης ο οποίος τόνισε ότι το στρες στον εργασιακό χώρο, η χαμηλή κοινωνική/οικονομική κατάσταση, η χρόνια ψυχολογική φόρτιση και το αίσθημα απόγνωσης οδηγούν σε αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Μάλιστα 30% του κινδύνου για οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου μπορεί να αποδοθεί στο άγχος. Ειδικά λόγω του εργασιακού στρες, ο κίνδυνος αυξάνεται πάνω από 50%.

Πεπτικό σύστημα, ο Νο 1 στόχος

Το πεπτικό σύστημα και συγκεκριμένα ο γαστρεντερικός σωλήνας, αποτελεί έναν από τους βασικότερους στόχους του στρες. Ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός παθήσεων του οισοφάγου, του στομάχου, του παχέος εντέρου, αλλά ακόμα και των χοληφόρων, συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την ψυχολογική επιβάρυνσή μας. «Όμως και ορισμένα συμπτώματα που δεν αποτελούν ασθένειες του πεπτικού με οργανικά αίτια, όπως π.χ διάφοροι σπασμοί του οισοφάγου, ανεξήγητοι εμετοί, πόνοι στην κοιλιά, υπερέκκριση υδροχλωρικού οξέος από το στομάχι, ιδιοπαθής δυσκοιλιότητα ή και “νευρογενής ανορεξία”, έχουν στη βάση τους, παράγοντες που εντοπίζονται στην ψυχική σφαίρα του ατόμου», επισημαίνει ο Raymonde Cluydts, δ/ντής προγράμματος ερευνών στο Εργαστήριο Νευροψυχολογίας του Παν/μιου των Βρυξελών.

Και ο οργανισμός χτυπάει… κόκκινο

Το στρες, έχει άμεσες ψυχοσωματικές επιπτώσεις, για τον εξής λόγο: Μόλις ο εγκέφαλος δεχθεί το μήνυμα «στρες», δίνει εντολή στα επινεφρίδια να εκκρίνουν ορμόνες, όπως αδρεναλίνη, κορτιζόνη, με αποτέλεσμα οι ενδοκρινείς μας αδένες, τα όργανα και το νευρικό μας σύστημα να μπαίνουν σε συναγερμό.

Είναι στρες ή κάτι άλλο;

Ο καλύτερος τρόπος για να το διακρίνει κάποιος είναι να γνωρίζει τα συμπτώματα. Το στρες λοιπόν μπορεί να εκδηλωθεί:

• Με διάφορα συγκινησιακά ή σωματικά συμπτώματα όπως δυσχέρεια στην αναπνοή, ταχυκαρδία, αϋπνία, εύκολη κόπωση, εξάντληση, ιδρώτα, δυσκολία συγκέντρωσης, επιθετικότητα, αντικοινωνική συμπεριφορά.
• Με ενοχλήματα στην κοιλιά, διάρροια, μούδιασμα στα άκρα, κράμπες, πόνο στο στήθος και στο κεφάλι, «μάγκωμα» στον αυχένα και τους ώμους, δερματοπάθειες.

«Μου τρύπησες το στομάχι»

Μια έκφραση που ακούγεται αρκετά συχνά! Δυστυχώς τα δυσάρεστα στρεσογόνα γεγονότα όταν συμβαίνουν σε μόνιμη βάση, μπορεί να έχουν σαν συνέπεια και κάποιες βλάβες σε όργανα του πεπτικού συστήματος (όπως στην περίπτωση του έλκους του δωδεκαδάκτυλου), αλλά και στην καρδιά (αρρυθμίες, ισχαιμικά φαινόμενα ή και οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου).

Το ανοσοποιητικό μας επαναστατεί

Νέες έρευνες που ανακοινώθηκαν πρόσφατα, στο πλαίσιο του Παγκοσμίου Συνεδρίου Ψυχικής Υγιεινής, αποκαλύπτουν ότι: ακόμη κι αν περάσει η περίοδος του χρόνιου στρες και ξαναβρούμε τους κανονικούς μας ρυθμούς, το ανοσοποιητικό μας σύστημα πιθανόν να έχει διαταραχθεί. Έτσι, αντιμετωπίζει τον ίδιο τον οργανισμό σαν κάτι ξένο και στρέφεται εναντίον ενός ή περισσότερων οργάνων του (αρθρώσεις, θυρεοειδή αδένα, δέρμα, καρδιά, νεφρά), προκαλώντας τα λεγόμενα «αυτοάνοσα» νοσήματα (π.χ. λύκος, θυρεοειδίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα, λεύκη, γυροειδής αλωπεκία κ.ά.).

Ποιοι κινδυνεύουν από τα αυτοάνοσα νοσήματα;

Οι ειδικοί έχουν παρατηρήσει ότι άνθρωποι που εμφανίζουν αυτοάνοσα νοσήματα, πριν από την έναρξη της νόσου έχουν συχνά υποστεί έναν έντονο συγκινησιακό κλονισμό (π.χ. πένθος,διαζύγιο, απόλυση) και, επιπλέον, είναι στην πλειονότητά τους άτομα που δεν μπορούν να διαχειριστούν σωστά το στρες. Φυσικά, η αιτιολογία και αυτών των νοσημάτων είναι πολυπαραγοντική. Δηλαδή, εκτός από το στρες, μεγάλο ρόλο παίζουν και η κληρονομικότητα, το περιβάλλον και οι ορμόνες.

Πέρασε στην πράξη

ΑΝ ΤΟ ΣΤΡΕΣ ΣΟΥ ΦΕΡΝΕΙ…

ΗΜΙΚΡΑΝΙΑ

Συνήθως, η κεφαλαλγία που προέρχεται από το στρες, επικεντρώνεται στον αυχένα. Γίνεται δηλαδή περισσότερο αισθητή σαν <μάγκωμα> στη βάση του αυχένα και των ώμων. Αυτή η δυσκαμψία, οδηγεί συχνά και σε χρόνιους πόνους στην πλάτη.

Τι να κάνεις: Θα σε ανακουφίσουν οι μαλάξεις στον αυχένα και τους ώμους, όπου τείνει να συσσωρεύεται η ένταση. Ακόμα, θα νιώσεις σημαντική ανακούφιση, αν πιέσεις τους δείκτες σου στην αρχή των φρυδιών και τους κινήσεις αργά και κυκλικά.

ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΙΕΣΗ

Μία υψηλή αρτηριακή πίεση αυξάνει τον κίνδυνο να υποστείς κάποιο καρδιακό επεισόδιο. Επίσης, το άγχος αυξάνει τα επίπεδα της κακής χοληστερίνης στο αίμα, γεγονός που συνδέεται κι αυτό, άμεσα, με την εμφάνιση καρδιακών επεισοδίων, λόγω αποφραγμένων αρτηριών.

Τι να κάνεις: Περιόρισε την κατανάλωση αλατιού και κατανάλωσε πολλά φρούτα και λαχανικά, γιατί εκτός από τις φυτικές ίνες και τις πολύτιμες βιταμίνες τους, περιέχουν και μεγάλες ποσότητες καλίου, το οποίο θεωρείται μοναδικό στην καταπολέμηση της υπέρτασης. Σε περίπτωση που η αρτηριακή σου πίεση παραμένει σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, επισκέψου το γιατρό σου.

ΣΥΝΕΧΗ ΚΡΥΟΛΟΓΗΜΑΤΑ

Μια στρεσογόνος κατάσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα, εξασθενεί το ανοσοποιητικό σου σύστημα (καθώς οργανισμός «αναστέλλει» όλες εκείνες τις λειτουργίες που δεν είναι απόλυτα αναγκαίες τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, για την επιβίωσή του).

Τι να κάνεις: Ίσως χρειαστείς συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες. Φρόντισε επίσης να τρως πολλά φρούτα και λαχανικά (που περιέχουν άφθονη βιταμίνη C). Λίγες σταγόνες αιθέριων ελαίων σε ένα μπολ ζεστό νερό, ανακουφίζουν το αναπνευστικό σύστημα και συγχρόνως βελτιώνουν την ψυχική διάθεση.

ΑΙΣΘΗΜΑ ΚΟΠΩΣΗΣ

Οι ορμόνες που ρυθμίζουν τον ύπνο, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η σεροτονίνη και η μελατονίνη, επηρεάζονται από το στρες. Επιπλέον, οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν προβλήματα ύπνου, έχουν αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης, η οποία, όπως και η αδρεναλίνη, κρατάει τον οργανισμό σε εγρήγορση.

Τι να κάνεις: Ένα ζεστό μπάνιο πριν πέσεις για ύπνο. Με τον τρόπο αυτό, η θερμοκρασία του σώματός σου πέφτει και έτσι μπορείς να κοιμηθείς πιο εύκολα. Επίσης, απόφυγε να εργάζεσαι στο κρεβάτι, να διαβάζεις ή να βλέπεις τηλεόραση.

Το 30% του κινδύνου για οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου μπορεί να αποδοθεί στο άγχος, λένε οι ειδικοί. Όταν μάλιστα υπεύθυνο είναι το εργασιακό στρες, ο κίνδυνος αυξάνεται πάνω από 50%.

ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 113

Update: Μάιος 2016.