Η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα είναι μία μορφή αρθρίτιδας άγνωστης αιτιολογίας που προσβάλει κυρίως την σπονδυλική στήλη, καθιστώντας την σε προχωρημένο στάδιο άκαμπτη σαν… ένα καλάμι μπαμπού. Όμως, αν και η έγκαιρη διάγνωση της είναι σημαντική, δυστυχώς οι περισσότεροι Έλληνες που πάσχουν απ’ τη νόσο δεν το γνωρίζουν! Και αυτό γιατί νομίζουν εσφαλμένα ότι πρόκειται για έναν συνηθισμένο πόνο στη μέση. Έτσι, χάνεται πολύτιμος χρόνος καθώς, εάν η συγκεκριμένη πάθηση δεν αντιμετωπιστεί σωστά μπορεί να προκαλέσει εφ’ όρου ζωής αναπηρία από 67% έως 80%!

Μα τι είναι αυτή η νόσος;

Η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα είναι μία χρόνια φλεγμονώδης πάθηση που προσβάλλει κατ’ εξοχήν την σπονδυλική στήλη και τις ιερολαγόνιες αρθρώσεις (βρίσκονται πίσω, χαμηλά στη ράχη, ανάμεσα στο ιερό οστούν και τα οστά της λεκάνης). Λιγότερο συχνά η νόσος προσβάλλει και αρθρώσεις των κάτω άκρων (τα ισχία και τα γόνατα) και τον αυχένα. Σε μερικές περιπτώσεις, τα συμπτώματα αρχίζουν από τις περιφερικές αρθρώσεις και αργότερα εκδηλώνονται στη μέση. Ανάμεσα στα συμπτώματα της είναι ο πόνος στην μέση ή τη ράχη που βελτιώνεται με την κίνηση αλλά επιδεινώνεται με την ανάπαυση και συχνά ξυπνά τον πάσχοντα τις πρώτες πρωινές ώρες, αναγκάζοντάς τον να σηκωθεί από το κρεβάτι για να νιώσει καλύτερα. Χαρακτηρίζεται επίσης, από πρωινή δυσκαμψία η οποία ομαλοποιείται κατά τη διάρκεια της ημέρας αλλά επανέρχεται εάν το άτομο παραμείνει για αρκετή ώρα ακίνητο.

Ποιους πλήττει περισσότερο;

Πρόκειται για νόσο που πλήττει κυρίως νέα σε ηλικία άτομα μεταξύ 15 έως 40 ετών. Κι όσο για τη συχνότητα εμφάνισης της είναι τριπλάσια στους άνδρες συγκριτικά με τις γυναίκες, σε αντίθεση με άλλες φλεγμονώδεις αρθρίτιδες οι οποίες είναι συχνότερες στις γυναίκες. Επίσης, σύμφωνα με τους ερευνητές, η γενετική προδιάθεση παίζει ρόλο στην εμφάνιση της αγκυλοποιητικής σπονδυλαρθρίτιδας. Ωστόσο, το ελπιδοφόρο μήνυμα είναι ότι η νόσος αυτή αντιμετωπίζεται, αρκεί να διαγνωστεί έγκαιρα από ειδικό ρευματολόγο και σε συνδυασμό με σωστή φαρμακευτική αγωγή και καθημερινή άσκηση ο ασθενής μπορεί να ζήσει μια φυσιολογική ζωή. Η έναρξη της νόσου, μετά την ηλικία των 40 ετών δεν είναι συνήθης.

Πώς γίνεται η διάγνωση της αγκυλοποιητικής σπονδυλαρθρίτιδας;

Η διάγνωση της νόσου, γίνεται από το ρευματολόγο, ο οποίος αφού πρώτα πάρει το οικογενειακό ιστορικό του ασθενή, θα ζητήσει διάφορες κλινικές και εργαστηριακές εξετάσεις (κυρίως ακτινογραφίες της λεκάνης και των ιερολαγονίων αρθρώσεων και δευτερευόντως αιματολογικές). Ο ρευματολόγος μπορεί επίσης να ζητήσει να γίνει μαγνητική τομογραφία των ιερολαγονίων αρθρώσεων, που αποτελεί το πιο καινούργιο όπλο της επιστήμης για την πολύ πρώιμη διάγνωση, για να διαπιστωθεί αν τα σημεία αυτά έχουν προσβληθεί. Εξετάσεις όπως το σπινθηρογράφημα έχουν πια, ορθά, εγκαταλειφθεί. Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως η έγκαιρη διάγνωση έχει καθοριστική σημασία, διότι βοηθά σημαντικά στην χορήγηση της κατάλληλης φαρμακευτικής και μη αγωγής.

Ποιες θεραπείες μπορούν να βοηθήσουν;

Υπάρχουν διαθέσιμες αρκετές φαρμακευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση της νόσου. Η φαρμακευτική αγωγή που συνήθως χορηγείται στους ασθενείς με αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα διακρίνεται στα απλά αναλγητικά, στα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) που ανακουφίζουν τον πόνο και τη δυσκαμψία, ενώ για την αντιμετώπιση των σοβαρότερων περιστατικών χρησιμοποιούνται τα «τροποποιητικά της νόσου αντιρρευματικά φάρμακα» (DMARD), καθώς και οι λεγόμενοι βιολογικοί παράγοντες. Δηλαδή αντισώματα τα οποία στοχεύουν έναν από τους παράγοντες που προκαλούν την φλεγμονή, τον οποίο μπλοκάρουν. Οι βιολογικοί παράγοντες, αποτελούν την πλέον πρόσφατη θεραπευτική επιλογή για την καταπολέμηση της νόσου και θα πρέπει να συνταγογραφούνται σε ασθενείς που δεν επιτυγχάνεται η θεραπεία με DMARD ή με ΜΣΑΦ ή σε εκείνους που έχουν αντενδείξεις να λάβουν «συμβατική» θεραπευτική αγωγή.
Σε συνδυασμό με την φαρμακευτική αγωγή συστήνονται επίσης η φυσικοθεραπεία, η σωματική άσκηση, το Pilates, το Tai Chi και κυρίως η κολύμβηση. Σε μικρό αριθμό ασθενών με αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα όπου υπάρχει τυχόν καταστροφική περιφερική αρθρίτιδα ίσως να ενδείκνυται χειρουργική θεραπεία (αρθροπλαστική).

Να θυμάσαι:

• Μία οσφυαλγία (πόνος στη μέση) που συνεχίζει να υπάρχει για περισσότερο από τρεις μήνες και που βελτιώνεται με την κίνηση αλλά χειροτερεύει με την ξεκούραση πρέπει να δημιουργεί υποψίες για αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα.
• Αν δεν διαγνωσθεί εγκαίρως η φλεγμονή της νόσου, προκαλεί μόνιμες βλάβες στη σπονδυλική στήλη, οδηγώντας σε χαρακτηριστική στάση του σώματος των ασθενών και τελικά αγκύλωση όλης της σπονδυλικής στήλης.
• Εκτός της σπονδυλικής στήλης και των αρθρώσεων (ισχία, γόνατα) η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα μπορεί να προσβάλει τα μάτια, την καρδιά και τους πνεύμονες.
• Η προσβολή του οφθαλμού οφείλεται σε φλεγμονή της ίριδας καθώς και του χιτώνα που τη συνδέει με το εξωτερικό τοίχωμα του ματιού και εκδηλώνεται με αιφνίδιο πόνο και θόλωση της όρασης.
• Ένα άλλο συχνό σύμπτωμα της αγκυλοποιητικής σπονδυλαρθρίτιδας είναι ο πόνος στη πτέρνα και ειδικότερα στο σημείο που προσφύεται ο Αχίλλειος τένοντας.
• Αξίζει να σημειωθεί πως κάποιες φορές ο πόνος που νιώθουν οι ασθενείς και ο οποίος τους οδηγεί στον γιατρό αρχίζει από τα ισχία ή τα γόνατα, δίχως να εντοπίζεται στη μέση.
• Σήμερα υπάρχουν προηγμένες θεραπείες που προσφέρουν γρήγορη και παρατεταμένη ανακούφιση από τα συμπτώματα και βελτιώνουν θεαματικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Πιθανολογείται ότι ίσως προσφέρουν και επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου.
• Υπολογίζεται πως περίπου το 5-10% των ασθενών με χρόνια οσφυαλγία έχουν αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα.
• Υπολογίζεται επίσης πως η νόσος προσβάλλει περίπου 1 στους 200 άνδρες και 1 στις 500 γυναίκες, δηλαδή περίπου 25.000 άνδρες και γυναίκες στη χώρα μας.

Μήπως έχω αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα;

Απάντησε στις ερωτήσεις και μπες σε… υποψίες

• Έχεις πόνο χαμηλά στη μέση που κρατά πάνω από τρεις μήνες;
• Έχεις πόνο, δυσκαμψία ή ευαισθησία στο κάτω μέρος της ράχης, στους γλουτούς, τους ώμους, τα πλευρά, τους γοφούς ή τους μηρούς;
• Ο πόνος έχει εξαπλωθεί από το κάτω μέρος της ράχης και των γλουτών προς τη σπονδυλική στήλη και τον αυχένα;
• Έχεις πόνο στη μέση και δυσκαμψία που επιδεινώνεται το βράδυ και τις πρωινές ώρες;
• Έχεις δυσκαμψία που ανακουφίζεται με τη κίνηση και την άσκηση;

Αν απάντησες «ΝΑΙ» σε 3 από τις 5 ερωτήσεις πρέπει να απευθυνθείς σε έναν ρευματολόγο. Είναι πιθανό να έχεις αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα.

Ζώντας με την αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα

Αν έχεις διαγνωστεί με την νόσο, εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή που σε έχει χορηγήσει ο γιατρός για να διατηρήσεις ένα φυσιολογικό τρόπο ζωής πρέπει επίσης:

• Να ασκήσεις τακτικά (ο ρευματολόγος και ο φυσικοθεραπευτής θα σε υποδείξουν τις κατάλληλες ασκήσεις).
• Να ξαπλώνεις σε σκληρή επιφάνεια για περίπου 20 λεπτά κάθε πρωί και βράδυ.
• Το στρώμα στο κρεβάτι σου να μην είναι ούτε πολύ μαλακό, ούτε πολύ σκληρό και να εγκαταλείψεις το μαξιλάρι σου.
• Να προσέχεις το βάρος σου και να τρως υγιεινά.
• Να προσέχεις τη στάση του σώματος και να μην παραμένεις καθιστοί για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
• Να διαλέγεις καρέκλες με σκληρό κάθισμα και με ράχη που να στηρίζει τη σπονδυλική σου στήλη.
• Εάν καπνίζεις να σταματήσεις το κάπνισμα.
• Να διατηρείς θετική στάση απέναντι στη νόσο.

ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 150

Update: Ιούνιος 2016.