Οι καρδιαγγειακές παθήσεις στις μέρες μας, με πρωταγωνιστή το έμφραγμα, έχουν πάρει διαστάσεις επιδημίας, καθώς το κόστος σε ανθρώπινες ζωές φτάνει κάθε χρόνο στα 17 εκατομμύρια παγκοσμίως. Η αύξηση του ποσοστού των εμφραγμάτων τον τελευταίο καιρό, και μάλιστα όλο και σε πιο νέους ανθρώπους, αφορά και τη χώρα μας.
Σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή Καρδιολογίας, κ. Στέφανο Φούσα, διευθυντή της Καρδιολογικής Κλινικής του Τζάνειου Νοσοκομείου και πρόεδρο του Ελληνικού Ινστιτούτου Διαβήτη, Παραγόντων Κινδύνου και Καρδιάς (ΕΔΙΠΑΚΚ): «Η ψυχολογική πίεση στην οποία βρίσκεται ο σημερινός Έλληνας σε συνδυασμό και με άλλους επιβαρυντικούς παράγοντες οδηγούν την καρδιά στα όριά της». Ας δούμε, όμως, τι αποκαλύπτουν οι πρόσφατες έρευνες για τους 7 πιο επικίνδυνους εχθρούς του καρδιαγγειακού συστήματος.
Καθιστική ζωή
Πολυάριθμες έρευνες έχουν δείξει ότι η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας είναι από τους χειρότερους εχθρούς της καρδιάς. «Τα στοιχεία», λέει ο κ. Φούσας, «είναι άκρως ανησυχητικά, καθώς στις μέρες μας παρατηρούμε όλο και περισσότερους νέους ανθρώπους να μην αθλούνται. Η καθιστική ζωή αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, κυρίως γιατί αποδυναμώνει το μυοκάρδιο, συμβάλλοντας έτσι στη σκλήρυνση των αγγείων. Επίσης, όπως αποκαλύπτουν πρόσφατες μελέτες, κάποιος που κάνει καθιστική ζωή διατρέχει τον ίδιο κίνδυνο εμφάνισης εμφράγματος που διατρέχει και ένας καπνιστής».
Μέτρα αντιμετώπισης
30-40’ αερόβιας άσκησης κάθε μέρα (δηλαδή γρήγορο βάδισμα, κολύμπι, τρέξιμο, ποδηλασία κ.ά.) είναι αρκετά για να θωρακίσουν την καρδιά, να δυναμώσουν τους πνεύμονες και να μειώσουν τις πιθανότητες εμφράγματος σχεδόν κατά 50%.
ΑΥΤΟ ΤΟ ΗΞΕΡΕΣ;
Αν κάνεις για χρόνια καθιστική ζωή, είσαι άνω των 40 ετών, καπνίζεις και έχεις επιπλέον κιλά ή κάποιο πρόβλημα υγείας (π.χ. υπέρταση, καρδιαγγειακό νόσημα) και επιθυμείς να αρχίσεις να γυμνάζεσαι συστηματικά, τότε επιβάλλεται πριν αρχίσεις οποιαδήποτε άσκηση να μιλήσεις με έναν ειδικό.
Στρες
Είναι γνωστό ότι το χρόνιο στρες βλάπτει την καρδιά και τα αγγεία, επειδή αυξάνει την πίεση, την καρδιακή συχνότητα και προδιαθέτει για την εμφάνιση επικίνδυνων αρρυθμιών. Επιπλέον, όλοι οι ερευνητές καταλήγουν στο ότι οι δυσάρεστες ψυχολογικές καταστάσεις διαταράσσουν άμεσα την ισορροπία του αυτόνομου νευρικού συστήματος και του επιπέδου σημαντικών ορμονών (αδρεναλίνη, κορτιζόλη) ή την ευαισθησία σε αυτές (αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη). Ακόμα, στο άτομο που υποβάλλεται διαρκώς σε υψηλό στρες, αυξάνεται η πίεση, η ταχυκαρδία, η έντονη κυκλοφορία του αίματος, σε βαθμό εξοντωτικό για την καρδιά και τα συστήματα που εξαρτώνται από αυτή, με όλες τις καταστροφικές συνέπειες.
Μέτρα αντιμετώπισης
- Οι επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι το γέλιο και η μουσική είναι τα καλύτερα «αντίδοτα»: Για παράδειγμα, μια κωμική ταινία που μας κάνει να ξεσπάμε σε δυνατά γέλια είναι ωφέλιμη για το καρδιαγγειακό μας σύστημα (αυξάνονται οι παλμοί της καρδιάς και εκκρίνονται ενδορφίνες, που σχετίζονται με την ευχαρίστηση).
- Η άσκηση, σε οποιαδήποτε μορφή, κάνει καλό, αφού βοηθά το μεν οργανισμό να «καταναλώσει» την περίσσια αδρεναλίνη, το δε μυαλό να αποσπάται από τις αρνητικές σκέψεις.
- Πρόσφατα ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ των ΗΠΑ παρατήρησαν ότι η διάμετρος των αρτηριών γυναικών και ανδρών που άκουγαν επί 30’ κάθε μέρα την αγαπημένη τους μουσική μεγάλωσε 26% κατά μέσον όρο.
ΑΥΤΟ ΤΟ ΗΞΕΡΕΣ;
Σύμφωνα με τους ερευνητές, ορισμένα μουσικά κομμάτια, ιδιαίτερα αυτά με αργό ή μέτριο τέμπο και με απλή, ρυθμική και μελωδική δομή (π.χ. κομμάτια κλασικής μουσικής, lounge, ethnic, ambient, New Age) βοηθούν το καρδιαγγειακό σύστημα, καθώς συμβάλλουν στη μείωση του στρες και της αδρεναλίνης που κυκλοφορεί στο αίμα.
Παχυσαρκία κεντρικού τύπου
Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας (ΕΔΕ), δ/ντής της Α’ Παθολογικής Κλινικής και του Διαβητολογικού Κέντρου του Τζάνειου Νοσοκομείου, Ανδρέας Μελιδώνης: «Η παχυσαρκία στην Ελλάδα “χτυπάει κόκκινο”. Σύμφωνα μάλιστα με τα τελευταία δεδομένα, η μέση κατανάλωση θερμίδων είναι 3.700 (πηγή ΠΟΥ), έναντι 3.100 που ήταν τη δεκαετία του ’70. Όμως η αύξηση της παχυσαρκίας που παρατηρείται στους Έλληνες και κυρίως το συσσωρευμένο λίπος στην περιοχή της κοιλιάς και γύρω από τη μέση εκτός από αντιαισθητικό εγκυμονεί και κινδύνους για καρδιαγγειακά νοσήματα». Επίσης, το 80% των Ελλήνων ελέγχουν μόνο το βάρος τους με ζυγαριά, ενώ λιγότεροι από 1% μετρούν την περίμετρο της μέσης τους. Και αυτό τη στιγμή που στους άνδρες η περίμετρος μέσης πάνω απο102 εκατ. και στις γυναίκες πάνω από 88 εκατοστά τους κατατάσσει στις ομάδες υψηλού κινδύνου για καρδιακή νόσο.
Μέτρα αντιμετώπισης
- Ένας τρόπος να χάσεις το λίπος που έχει αποθηκευτεί γύρω από τη μέση και την κοιλιά είναι να μειώσεις τα επίπεδά του συνολικά, ακολουθώντας ένα συνεπές πρόγραμμα γυμναστικής, το οποίο θα περιλαμβάνει 30-45 λεπτά αερόβιας άσκησης κάθε εβδομάδα.
- Κατανάλωνε επίσης πέντε με έξι μικρά γεύματα την ημέρα, χαμηλά σε λιπαρά. Με τον τρόπο αυτό –λένε οι ειδικοί– κρατάς σταθερά τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα σας και εξασφαλίζεις τη σωστή λειτουργία του μεταβολισμού σου.
ΑΥΤΟ ΤΟ ΗΞΕΡΕΣ;
Για να μετρήσεις σωστά την περίμετρο της μέσης σου:
- Aνασήκωσε τα ρούχα.
- Τοποθέτησε την ταινία μέτρησης γύρω από τη μέση, στο μέσο της απόστασης ανάμεσα στο ισχίο και στο κάτω μέρος των πλευρών σου.
- Μέτρησε την περίμετρο της μέσης σου κατά την εκπνοή, καθώς είναι χαλαρή η κοιλιά.
- Κατάγραψε τη μέτρηση.
Κάπνισμα
Οι παθολογικές καταστάσεις που δημιουργούνται από το κάπνισμα και αφορούν το καρδιαγγειακό σύστημα είναι: στεφανιαία νόσος, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, περιφερική αρτηριοπάθεια και αύξηση της πιθανότητας εμφράγματος και ανευρυσμάτων της αορτής. Όπως τονίζουν από την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία: «Ένας καπνιστής αν πάθει έμφραγμα έχει 2 έως 4 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνει αιφνιδίως από κάποιον που δεν καπνίζει, ενώ οι άνδρες 40-59 ετών με 20 τσιγάρα την ημέρα τριπλασιάζουν τον κίνδυνο για στεφανιαίο επεισόδιο».
Μέτρα αντιμετώπισης
Το δραστικό μέτρο είναι να κόψετε το τσιγάρο. Τα τελευταία χρόνια σε αρκετά κρατικά νοσοκομεία λειτουργούν τα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, στα οποία εφαρμόζουν συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με ψυχολογική υποστήριξη.
ΑΥΤΟ ΤΟ ΗΞΕΡΕΣ;
Ένας καπνιστής που εμφανίζει έμφραγμα του μυοκαρδίου και συνεχίζει να καπνίζει μετά το επεισόδιο έχει εξαπλάσιες πιθανότητες να υποστεί και δεύτερο έμφραγμα!
Χοληστερίνη
Σε όλα τα καρδιολογικά συνέδρια οι επιστήμονες δεν παύουν να επισημαίνουν ότι fast food, διατροφή γεμάτη λίπη και καθιστική ζωή αποτελούν ένα επικίνδυνο «κοκτέιλ», ικανό να εκτινάξει τη χοληστερίνη στα ύψη ακόμη και σε νεαρή ηλικία, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα στην καρδιά. Ο παράγοντας, λοιπόν, που κυρίως ευθύνεται για την αύξηση της χοληστερίνης είναι η διατροφή, ενώ συμβάλλει παράλληλα και η έλλειψη άσκησης.
Μέτρα αντιμετώπισης
- Το πρώτο βήμα για να μειώσεις τη χοληστερίνη είναι να καθιερώσεις στο καθημερινό σου διαιτολόγιο τροφές που βοηθούν στην καταπολέμησή της. Ποιες είναι αυτές; Το ελαιόλαδο (χάρη στα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα του έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στην πρόληψη της αθηρωμάτωσης), τα λαχανικά και τα φρούτα (οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες που περιέχουν προφυλάσσουν το εσωτερικό τοίχωμα των αγγείων), τα όσπρια και τα δημητριακά (οι φυτικές ίνες τους απορροφούν τα λίπη και εμποδίζουν τη συσσώρευσή τους στις αρτηρίες). Επίσης, να τρως ψάρια σε κάθε ευκαιρία! Τα ιχθυέλαια Ω-3 που περιέχουν έχουν ευεργετική δράση στο κυκλοφορικό και στην καρδιά.
- Καλό είναι επίσης να ελέγχεις τη χοληστερίνη σου κάθε χρόνο, αν η τιμή της κυμαίνεται στα 200-230 mg, ενώ αν υπερβαίνει τα 240 mg, ίσως χρειαστείς φαρμακευτική αντιμετώπιση.
ΑΥΤΟ ΤΟ ΗΞΕΡΕΣ;
Από επιστημονικές μελέτες αποδεικνύεται ότι οι άνδρες και οι γυναίκες που γυμνάζονται συστηματικά (3-4 φορές την εβδομάδα για περίπου 30 λεπτά κάθε φορά) έχουν μειώσει κατά 10-20% τα επίπεδα της «κακής» LDL χοληστερίνης.
Υπέρταση
Τέσσερις στους δέκα Έλληνες και τρεις στις δέκα Ελληνίδες έχουν υπέρταση, αλλά μόνο οι μισοί το γνωρίζουν και μόλις το 15% από αυτούς την αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά. Όμως η πάθηση αυτή, που κάνει το αίμα να ρέει στις αρτηρίες με πίεση μεγαλύτερη από τη φυσιολογική, απειλεί σοβαρά την υγεία της καρδιάς και των αγγείων, γι’ αυτό και πρέπει να αντιμετωπίζεται έγκαιρα. Ο κίνδυνος, μάλιστα, είναι ακόμη μεγαλύτερος για έμφραγμα του μυοκαρδίου, αν η υπέρταση «συνοδεύεται» από υψηλή χοληστερίνη, αυξημένο σάκχαρο, κάπνισμα και πάχος, ιδίως στην κοιλιά.
Mέτρα αντιμετώπισης
Καλό είναι να μετράς την πίεσή σου τακτικά, ώστε αν υπάρχει πρόβλημα υπέρτασης να το αντιληφθείς εγκαίρως. Επίσης, θα πρέπει να δώσειςε ιδιαίτερη προσοχή στη διατροφή σου. Δηλαδή να μειώσεις από το καθημερινό σου διαιτολόγιο το αλάτι (είναι από τους πλέον επιβαρυντικούς παράγοντες, ιδίως σε άτομα με γενετική προδιάθεση) και να αυξήσεις τις τροφές που περιέχουν φυτικές ίνες και κάλιο, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά.
ΑΥΤΟ ΤΟ ΗΞΕΡΕΣ;
Δεν αρκεί μία μόνο αυξημένη μέτρηση της πίεσής σου για να θεωρηθεί ότι έχεις υπέρταση. Πρέπει να γίνουν τρεις ή και περισσότερες διαδοχικές μετρήσεις, που να απέχουν μεταξύ τους ένα μήνα, για να κάνει ο γιατρός με ασφάλεια αυτήν τη διάγνωση. Αν τελικά διαγνωστείς με υπέρταση, θα πρέπει να απευθυνθείς σε ειδικό γιατρό ή σε κέντρο υπέρτασης, που διαθέτουν τα περισσότερα κρατικά νοσοκομεία, και να κάνεις εξετάσεις, ώστε να αποφασιστεί τι είδους θεραπεία θα πρέπει να ακολουθήσεις.
Ο ανεπαρκής ύπνος
Η αϋπνία βλάπτει σοβαρά την καρδιά, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφράγματος. Έπειτα από σχετική μελέτη, οι ειδικοί του Νορβηγικού Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Τρόντχαϊμ αναφέρουν ότι τα άτομα που δίνουν μάχη για να αφεθούν τις νύχτες στην αγκαλιά του Μορφέα αντιμετωπίζουν κίνδυνο αυξημένο κατά 45% να παρουσιάσουν καρδιολογικά προβλήματα σε σύγκριση με όσους κοιμούνται σαν πουλάκια. Επίσης, όσοι ξυπνούν συχνά τη νύχτα κατά τη διάρκεια του ύπνου τους αυξάνουν κατά 30% τον κίνδυνο καρδιακού επεισοδίου.
Mέτρα αντιμετώπισης
Πρόσφατη μελέτη του Τμήματος Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών αποκάλυψε ότι ο σύντομος μεσημεριανός ύπνος (σιέστα) μπορεί να ελαττώσει τα καρδιαγγειακά επεισόδια έως και 37%.
ΑΥΤΟ ΤΟ ΗΞΕΡΕΣ;
Όπως αναφέρουν σε τελευταία έρευνα («European Heart Journal») οι ίδιοι ερευνητές, οι οποίοι κρούουν τον κώδωνα για τον καρδιαγγειακό κίνδυνο που διατρέχουν όσοι κοιμούνται λιγότερο από 7 ώρες τη νύχτα, επισημαίνουν και τον αντίθετο κίνδυνο. Διαπίστωσαν, δηλαδή, αυξημένα εμφράγματα και εγκεφαλικά και στην ομάδα των ατόμων που κοιμούνται υπερβολικά (πάνω από 9 ώρες). Θεωρούν ότι σε αυτή την περίπτωση φταίει κάποια καρδιοπάθεια, που απλώς δεν έχει ακόμα διαγνωστεί.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 143
Update: Ιούνιος 2016.
