Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι μία από τις πιο κοινές ενδοκρινικές διαταραχές που επηρεάζει τον κύκλο, τη γονιμότητα αλλά και την εμφάνιση μιας γυναίκας. Αφορά το 10-15% των γυναικών αναπαραγωγική ηλικίας, όμως οι περισσότερες δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν, αφενός γιατί τα συμπτώματά του μπορεί να είναι ήπια έως και αμελητέα και αφετέρου επειδή δεν εμφανίζεται πάντα με τον ίδιο τρόπο. Επιπλέον, συμβαίνει συχνά γυναίκες που έχουν πολυκυστικές ωοθήκες να μην έχουν σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Δηλαδή εκτός από τις μικρές κύστεις στις ωοθήκες τους δεν εμφανίζουν άλλο πρόβλημα. Για τις μεταβολικές και αναπαραγωγικές αλλαγές που σχετίζονται με το σύνδρομο αλλά και για τις εξελίξεις στην αντιμετώπισή του μας μίλησαν Έλληνες και ξένοι ειδικοί, με αφορμή τη σχετική επιστημονική εκδήλωση της Α’ Πανεπιστημιακής Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του ΓΝΑ «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ».
Τι ακριβώς συμβαίνει;
Όπως προδίδει και η ονομασία του συνδρόμου, αυτό που συμβαίνει είναι η ανάπτυξη μικρών κυστών στις ωοθήκες, φέρνοντας τα πάνω-κάτω στον ορμονικό μεταβολισμό. Οι μικρές αυτές κύστεις στην πραγματικότητα είναι ωοθυλάκια που περιέχουν ωάρια τα οποία για διάφορους ορμονικούς λόγους δεν αναπτύσσονται πλήρως, μένοντας με τη μορφή μικρών κυστών μέσα στις ωοθήκες. Κι από εκεί ξεκινούν όλα... Όπως επεσήμανε ο καθηγητής Μ/Γ, Δημ. Λουτράδης, δ/ντής της Α’ Πανεπιστημιακής Μ/Γ Κλινικής του ΓΝΑ «Αλεξάνδρα»: «Σε ό,τι αφορά το σύνδρομο, εκτός από τις μικρές κύστεις στις ωοθήκες τους, οι γυναίκες έχουν επίσης προβλήματα γονιμότητας (δυσκολίες στη σύλληψη και συχνά στην ολοκλήρωση της εγκυμοσύνης) και διαταραχές του μεταβολισμού (κυρίως στη δράση της ινσουλίνης που επηρεάζει εκτός των άλλων και τη λειτουργία των ωοθηκών). Το χαρακτηριστικό προφίλ των γυναικών που πάσχουν από το σύνδρομο είναι τα αυξημένα ανδρογόνα, η παχυσαρκία και τα προβλήματα στην ωορρηξία».
Ενός κακού μύρια έπονται...
Όπως εξήγησε και ο αναπληρωτής καθηγητής Μ/Γ του Πανεπιστημίου Αθηνών, Π. Δρακάκης: «Σε γενικές γραμμές αυτό που συμβαίνει με τη συγκεκριμένη πάθηση είναι πως λόγω της ύπαρξης αυτών των μικρών κυστών και του λάθους στη διαδικασία της ωορρηξίας οι ωοθήκες μεγεθύνονται και παράγουν αυξημένη ποσότητα ανδρογόνων σε σχέση με τις μέσες φυσιολογικές τιμές. Εξαιτίας όμως αυτής της ανισορροπίας των ορμονών δημιουργούνται διαταραχές στην περίοδο, υπερτρίχωση, πιθανότητα εμφάνισης ακμής, προβλήματα γονιμότητας και αύξηση του σωματικού βάρους. Εκτός αυτών, έχει παρατηρηθεί το σύνδρομο να συνδέεται και με αντίσταση στην ινσουλίνη, κάτι που πρακτικά μεταφράζεται σε σημαντικά αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης διαβήτη και καρδιαγγειακών νοσημάτων».
Σημαντικός ο ρόλος της διατροφής
Από ό,τι φαίνεται η ποιότητα της διατροφής μπορεί να αποτρέψει τις επιπλοκές των πολυκυστικών ωοθηκών. Όπως τόνισαν οι ειδικοί: από τα μέχρι σήμερα δεδομένα υπάρχουν ενδείξεις ότι μια διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένα λιπαρά (παχιά κρέατα, πλήρη τυριά και γαλακτοκομικά, γλυκά, σάλτσες κ.ά.) και πλούσια σε φυτικές ίνες και κυρίως σε υδατάνθρακες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη βελτιώνει όχι μόνο τα συμπτώματα του συνδρόμου αλλά και συντελεί στην πρόληψη των ασθενειών που συνδέονται με την ινσουλινοαντίσταση (υπολειτουργία της δράσης της ινσουλίνης στους ιστούς), όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2. Επίσης: «Η θεραπεία με ινοσιτόλη (βιταμινούχος παράγοντας του συμπλέγματος βιταμινών B) βελτιώνει τη γονιμότητα των γυναικών με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, καθώς και το ορμονικό προφίλ τους..
Να θυμάσαι:
- Ο κατάλληλος τρόπος να διαγνωστούν οι κύστεις στις ωοθήκες είναι το «διακολπικό υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων» ή αλλιώς «υπερηχογράφημα μήτρας-ωοθηκών», το οποίο θεωρείται πια εξέταση ρουτίνας.
- Η απλή ύπαρξη πολυκυστικών ωοθηκών (η οποία θα φανεί με εξέταση υπερήχων), ακόμα και αν συνοδεύεται από ανωμαλία στην περίοδο, δεν είναι κάτι σοβαρό, εφόσον δεν διαπιστώνονται υπερτρίχωση και διαταραχές στο ορμονικό σύστημα (αυξημένα ανδρογόνα). Γι’ αυτό και η θεραπεία σε αυτή την περίπτωση είναι ίδια με εκείνη για οποιαδήποτε γυναίκα που αντιμετωπίζει κάποια ανωμαλία στην περίοδο.
- Αντίθετα όταν η διαταραχή του κύκλου συνυπάρχει και με αυξημένη τριχοφυΐα (στα μάγουλα, στο πιγούνι, στο πάνω χείλος, στο στήθος και στην κοιλιά), τότε χρειάζεται ενδοκρινολογικός έλεγχος.
- Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών οφείλεται κυρίως στην αυξημένη παραγωγή ανδρογόνων από τις ωοθήκες και σπάνια από τα επινεφρίδια. Για τη δημιουργία του, από ό,τι φαίνεται, υπάρχει γενικότερα μια προδιάθεση στον οργανισμό, ενώ η κληρονομικότητα παίζει επίσης το ρόλο της.
- H απώλεια βάρους στις υπέρβαρες και παχύσαρκες, ακόμα και όταν αυτή είναι της τάξης του 5%, φαίνεται ότι βελτιώνει τα επίπεδα της ινσουλίνης στο αίμα, καθώς και την υπερτρίχωση, την εμμηνορρυσία και την ακμή.
- Έχει παρατηρηθεί ότι στις γυναίκες με το σύνδρομο –όταν επιτυγχάνεται κύηση– εμφανίζεται μεγαλύτερος κίνδυνος να παρουσιάσουν διαβήτη κύησης, υπέρταση κύησης, ενώ υπάρχουν πολλές πιθανότητες να έχουν μεγαλύτερο αριθμό αποβολών, χωρίς γι’ αυτή την τελευταία επιπλοκή να είναι ακριβώς γνωστός ο μηχανισμός.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 159
Update: Αύγουστος 2016.
