Σήμερα, παρά τα άλματα της επιστήμης, και ενώ θεωρητικά ακόμα και γυναίκες που έχουν περάσει στην κλιμακτήριο μπορούν να τεκνοποιήσουν, η απόκτηση ενός παιδιού δεν είναι εύκολη για όλα τα ζευγάρια. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι το 10-12% των ζευγαριών της αναπαραγωγικής ηλικίας αντιμετωπίζει πρόβλημα γονιμότητας. Σύμφωνα επίσης με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο Μαιευτικής, Γυναικολογίας & Υπογονιμότητας, η Ελλάδα βρίσκεται σε ακόμη χειρότερη θέση, με τα ποσοστά υπογονιμότητας να κυμαίνονται από 15-20%. Ωστόσο, είναι πλέον γεγονός ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ζευγαριών με πρόβλημα γονιμότητας (πάνω από το 60%) με την κατάλληλη θεραπεία έχει θετικά αποτελέσματα. Δες λοιπόν τι μπορεί να φταίει που δεν συλλαμβάνεις αλλά και ποιες είναι οι σύγχρονες λύσεις για την απόκτηση του πολυπόθητου μωρού...

Οι συνήθεις «ύποπτοι» της γυναικείας υπογονιμότητας

Όπως επισημαίνει η ενδοκρινολόγος κ. Δήμητρα Ζιάννη: «Στις μέρες μας, με τις πολλές επαγγελματικές υποχρεώσεις, η γυναίκα συνήθως φτάνει στην ηλικία των 35 χρόνων για να σκεφτεί να αποκτήσει παιδί. Όμως πρέπει να γνωρίζει ότι μετά τα 35 η αναπαραγωγική της ικανότητα μειώνεται δραματικά. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι γιατί κάθε γυναίκα γεννιέται με ένα συγκεκριμένο αριθμό ωαρίων, που μετά τα 35 της χρόνια αρχίζει να επηρεάζεται η ποιότητα αλλά και η δυναμική τους. Η πιο γόνιμη λοιπόν ηλικιακή περίοδος είναι μεταξύ 20-34 ετών. Στα 36 η πιθανότητα φυσιολογικής σύλληψης έχει μειωθεί κατά το ήμισυ σε σύγκριση με την ηλικία των 20 ετών, ενώ στα 41 έτη πέφτει μόλις στο 4%!»...

Σύμφωνα επίσης με τη δρα Μ. Βρυωνίδου, αν. διευθύντρια της Ενδοκρινολογικής Κλινικής στο Κοργιαλένειο-Μπενάκειο Νοσοκομείο: «Εκτός από τα ωάρια, που παίζουν τον πρώτο ρόλο, υπάρχουν και άλλα αίτια που ευθύνονται για τη μειωμένη γονιμότητα μιας γυναίκας, τα οποία συνήθως είναι διαταραχές στην περίοδο, διαιτητικές διαταραχές, φλεγμονές, ενδομητρίωση, ινομυώματα, πολύποδες, κολπίτιδες, διαταραχές θυρεοειδούς, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών κ.ά. Γυναίκες πολύ αδύνατες ή πολύ παχιές έχουν επίσης πρόβλημα να παράγουν ωάρια, καθώς το σώμα σταματά την παραγωγή τους, ενώ στις υπέρβαρες η ύπαρξη λίπους στην κοιλιακή χώρα εμποδίζει την ωορρηξία».

Για την ανδρική υπογονιμότητα τι φταίει;

Ή ανδρική υπογονιμότητα –λένε οι ειδικοί– συνήθως οφείλεται: σε ανώμαλη παραγωγή ή λειτουργία του σπέρματος, σε διάφορα προβλήματα (κρυψορχία, γενετικά νοσήματα, φλεγμονές ή ιστορικό παρωτίτιδας σε παιδική ηλικία, παλίνδρομη εκσπερμάτιση, πρόωρη εκσπερμάτιση ή επώδυνη σεξουαλική επαφή) και σε γενετικές ασθένειες όπως η κυστική ίνωση. Επίσης μπορεί να οφείλεται σε τραυματισμούς στους όρχεις ή συστροφή όρχεως (π.χ. κατά τη διενέργεια αθλητικών δραστηριοτήτων), αλλά και σε υπερβολική έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες (παρασιτοκτόνα και άλλα χημικά, συχνή έκθεση σε θερμότητα - σάουνα ή υδρομασάζ). Ακόμα, την παραγωγή σπέρματος επηρεάζουν η κακή διατροφή, η παχυσαρκία, η χρήση αλκοόλ και καπνού αλλά και η θεραπεία για καρκίνο (ακτινοβολία, χημειοθεραπεία)».

Ποιες είναι οι απαραίτητες εξετάσεις

Για τη γυναίκα

• Ορµονικός έλεγχος: Πρόκειται για αιματολογική εξέταση που γίνεται στην αρχή του κύκλου (2η ή 3η ημέρα), ώστε να μετρηθούν τα επίπεδα ορισμένων ορμονών που τον ρυθμίζουν (π.χ. οι FSH, LH και οιστραδιόλη σχετίζονται με το απόθεμα των ωαρίων, ενώ η ΑΜΗ με την ποιότητά τους).
• Υπερηχογράφηµα: Γίνεται παράλληλα με τον ορμονικό έλεγχο και βοηθά στον προσδιορισμό της «βιολογικής ηλικίας» των ωοθηκών.
• Υστεροσαλπιγγογραφία: Ανιχνεύει τη μορφολογία και την κατάσταση της μήτρας και των σαλπίγγων.
• Λαπαροσκόπηση-υστεροσκόπηση: Πραγματοποιείται με ολική νάρκωση και δίνει πλήρη εικόνα του αναπαραγωγικού συστήματος. Η εξέταση αυτή μπορεί, σε αρκετές περιπτώσεις, να συνδυάσει διάγνωση και θεραπεία στην ίδια επέμβαση (π.χ. στην περίπτωση της ενδομητρίωσης).

Για τον άνδρα

Σπερµοδιάγραµµα: Η ανάλυση του σπέρματος (σπερμοδιάγραμμα) αποτελεί την κύρια μέθοδο εκτίμησης της ανδρικής υπογονιμότητας. Μάλιστα οι ειδικοί τονίζουν ότι πριν βγει το οποιοδήποτε συμπέρασμα για τη γυναίκα, θα πρέπει πρώτα να ελεγχθεί ο άνδρας με ένα σπερμοδιάγραμμα (με το οποίο ελέγχεται ο αριθμός, η κινητικότητα και η μορφολογία των σπερματοζωαρίων). Αν το αποτέλεσμα είναι παθολογικό, η εξέταση επαναλαμβάνεται ύστερα από 2-3 μήνες, καθώς ο κύκλος ωρίμασης των σπερματοζωαρίων παρουσιάζει φυσιολογικές διακυμάνσεις. Εάν και η δεύτερη εξέταση είναι παθολογική, τότε ο άνδρας παραπέμπεται σε ουρολόγο για περαιτέρω διερεύνηση (και ενδεχομένως για θεραπεία της υπογονιμότητας).

Και αν η μόνη λύση είναι η εξωσωματική;

Όπως ήδη θα ξέρεις, η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) αποτελεί πλέον μία ευρέως διαδεδομένη μέθοδο τεκνοποίησης για ζευγάρια με πρόβλημα υπογονιμότητας. Και μια και τα τελευταία χρόνια έχει κάνει αλματώδη βήματα σε νέες τεχνικές και εφαρμογές (μικρογονιμοποίηση, δανεικά ωάρια, παρένθετη μήτρα), αποτελεί τη λύση για πολλές περιπτώσεις υπογονιμότητας. «Είναι γεγονός πως το 3% των παιδιών στη Ελλάδα γεννιούνται πλέον με την εφαρμογή μεθόδων ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής», υποστηρίζει ο καθηγητής Mαιευτικής-Γυναικολογίας και Ανθρώπινης Αναπαραγωγής Βασίλειος Ταρλατζής. «Το σημαντικότερο όμως είναι πως οι ραγδαίες εξελίξεις σε επίπεδο τεχνικών και μεθόδων διασφαλίζουν όχι μόνο υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας στην εξωσωματική γονιμοποίηση και δυνατότητα επιλογής του χρόνου τεκνοποίησης, αλλά κυρίως τη γέννηση μωρών προφυλαγμένων από σοβαρές γενετικές παθήσεις (προεμφυτευτική διάγνωση-PGD)».

ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 151

Update: Σεπτέμβριος 2016.