Ναι οι σκέψεις αρρωσταίνουν και τα παραδείγματα πολλά…
Ο Γιώργος, 35 ετών, κάθε πρωί πριν φύγει από το σπίτι, ελέγχει πέντε, ίσως και δέκα φορές τους διακόπτες της κουζίνας, θερμοσίφωνο, βρύσες, παραθυρόφυλλα. Πολλές φορές έχει φύγει από τη δουλειά του κι έχει γυρίσει πίσω για να σιγουρευτεί ότι όλα στο σπίτι είναι εντάξει…
Η Μαρία, 22 ετών, φοβάται πως ό,τι αγγίζει, έμψυχο ή άψυχο, τη μολύνει. Κάθε φορά που χαιρετά κάποιον ή αγγίζει κάτι καθαρίζει τα χέρια της με υγρά μαντιλάκια. Συχνά πλένει τα χέρια της πάνω απο 20-30 φορές την ημέρα και κάποιες φορές για περισσότερο από μια ώρα…
Τι ακριβώς συμβαίνει;
Οι παραπάνω περιγραφές αφορούν καθημερινούς ανθρώπους που θέλουν να έχουν φυσιολογική ζωή, αλλά πάσχουν από μια αγχώδη διαταραχή που τη δυσκολεύει.
Η διαταραχή αυτή ονομάζεται ιδεοψυχαναγκαστική και τα τελευταία χρόνια αποτελεί αντικείμενο μελέτης. Ο κ. Δημήτρης Ρούκας, Ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, μας δίνει όλες τις πληροφορίες.
Συμπεριφορές παγίδα
Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ) χαρακτηρίζεται από την εισβολή σκέψεων (ιδεοληψίες) που έρχονται ξαφνικά, προκαλούν έντονο άγχος και δυσφορία, έχουν γενικά δυσάρεστο ή απαράδεκτο περιεχόμενο και ενώ οι άνθρωποι που πάσχουν προσπαθούν να τις αποβάλουν από το μυαλό τους δεν μπορούν. Συχνά, για να μειώσουν το άγχος τους, καταφεύγουν σε μια σειρά από επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές-τελετουργίες (καταναγκασμούς). Σταδιακά το άγχος και η δυσφορία αυξάνονται, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η απόδοση στην εργασία και να περιορίζεται η κοινωνική δραστηριοποίηση. Αυτό είναι και το σημείο «κλειδί» που θα πρέπει να μας υποψιάσει, το γεγονός ότι επηρεάζεται άμεσα η καθημερινότητά μας.
Τι την προκαλεί
Η παλιά αντίληψη ότι η ΙΨΔ είναι αποτέλεσμα του τρόπου ανατροφής ή των γεγονότων που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της ζωής έχει εξασθενήσει. Σήμερα ενοχοποιούνται νευροβιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες. Μελέτες σε άτομα που πάσχουν έχουν δείξει πως υπάρχει μια δυσλειτουργία του συστήματος σεροτονίνης στον εγκέφαλο καθώς και μια υπερλειτουργία τμημάτων σε περιοχές του μετωπιαίου λοβού, στα βασικά γάγγλια και το θάλαμο.
Τα ύποπτα συμπτώματα
Οι πιο συχνές ιδεοληψίες είναι ιδέες που αφορούν μόλυνση, επιθετικότητα, σεξουαλικότητα, θρησκευτικότητα, διάταξη-συμμετρία, αμφιβολία, συσσώρευση ευτελών αντικειμένων. Οι πιο συχνοί καταναγκασμοί αφορούν συμπεριφορές καθαριότητας, ελέγχου, επαναλαμβανόμενων τελετουργιών, τακτοποίησης, καταμέτρησης, συσσώρευσης. Η ΙΨΔ κρατάει χρόνια, ακόμη και δεκαετίες, και τα συμπτώματα μπορεί να βρίσκονται σε ύφεση από περίοδο σε περίοδο ή να υπάρχουν σε πολύ ήπια μορφή για μεγάλες χρονικές περιόδους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θεραπεύτηκαν.
Ντροπή και μυστικότητα
Το 80% των ασθενών αναγνωρίζουν το παράλογο και το υπερβολικό των συμπτωμάτων, αλλά δεν μπορούν να απαλλαγούν. Συχνά προσπαθούν να αποκρύψουν τη διαταραχή τους, αντί να ζητήσουν βοήθεια, και συνήθως κατορθώνουν να την αποκρύψουν με επιτυχία. Το αίσθημα ντροπής τους καθυστερεί πολύ τη διάγνωση - υπάρχουν μελέτες που αναφέρουν ότι έχει γίνει ακόμη και 17 χρόνια μετά την έναρξη των συμπτωμάτων. Ως αποτέλεσμα, δεν παίρνουν την κατάλληλη ιατρική βοήθεια στο χρόνο που πρέπει.
Μπορεί να θεραπευτεί;
Οι θεραπείες πρώτης επιλογής βασίζονται σε ψυχοθεραπεία (συμπεριφορική - γνωσιακή θεραπεία) ή φαρμακοθεραπεία. Η ψυχοθεραπεία πραγματοποιείται σε 15-20 συνεδρίες από ειδικά εκπαιδευμένο ψυχοθεραπευτή, ενώ η φαρμακοθεραπεία βασίζεται σε φάρμακα που χρησιμοποιούνται και στην κατάθλιψη, αποκαθιστούν τη διαταραγμένη σερτονινεργική λειτουργία τον εγκέφαλο, τα οποία είναι ασφαλή, έχουν ελάχιστες παρενέργειες, δεν προκαλούν εξάρτηση και χορηγούνται μόνο με συνταγή ψυχιάτρου. Η φαρμακοθεραπεία γίνεται τουλάχιστον για ένα χρόνο και έχει στόχο την ύφεση των συμπτωμάτων και την πρόληψη των υποτροπών. Σε πιο βαριές περιπτώσεις γίνεται συνδυασμός των δυο μεθόδων.
ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΩ ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΥ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 108 Update: Οκτώβριος 2016
