Οι πνεύμονες είναι τα κύρια όργανα της αναπνοής αλλά και τα όργανα που τροφοδοτούν το αίμα με οξυγόνο. Συγκεκριμένα, το εισπνεόμενο οξυγόνο διαχέεται από τους πνεύμονες στην αιματική κυκλοφορία και από εκεί σε όλα τα κύτταρα του οργανισμού, ενώ ταυτόχρονα με την εκπνοή απομακρύνεται το διοξείδιο του άνθρακα. Ωστόσο, τα πολύτιμα αυτά όργανα, οι πνεύμονες, προσβάλλονται συχνά από οξείες φλεγμονώδεις καταστάσεις, που συνήθως οφείλονται σε επιπλοκές ιογενών λοιμώξεων (όπως π.χ. η γρίπη κ.λπ.). Και βέβαια η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, ο καρκίνος του πνεύμονα, η πνευμονία αλλά και η φυματίωση είναι από τις παθήσεις των πνευμόνων που τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται με μεγάλη συχνότητα. Δείτε, λοιπόν, πώς θα προφυλαχθείτε από τις τρεις αυτές σοβαρές παθήσεις αλλά και πώς θα βελτιώσετε γενικότερα την αναπνευστική σας λειτουργία.

1. ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ

Νομίζετε ότι δεν σας αφορά;

Σήμερα, σύμφωνα με τα ετήσια διεθνή στοιχεία, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, ή αλλιώς ΧΑΠ, είναι η τέταρτη αιτία θανάτου, ενώ το 2020 θα έχει γίνει η τρίτη, προβλέπουν οι επιστήμονες. Όπως επίσης επισημαίνει ο καθηγητής Πνευμονολογίας, Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης, διευθυντής της Πνευμονολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας: «Ο χρόνιος, επίμονος βήχας, ιδίως ο πρωινός, δεν πρέπει να αφήνει κανέναν καπνιστή αδιάφορο. Κι αυτό γιατί το 8,4% των ατόμων που καπνίζουν στη χώρα μας (500.000 άνδρες και γυναίκες ηλικίας άνω των 35 ετών) πάσχουν από ΧΑΠ, ενώ υπάρχουν τουλάχιστον άλλοι 300.000 οι οποίοι έχουν τη νόσο, αλλά δεν το γνωρίζουν».

ΤΑ ΥΠΟΠΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ: Τα βασικά συμπτώματα της νόσου εκτός από τον πρωινό βήχα είναι η αποβολή πτυέλων και η δύσπνοια που επιδεινώνεται με την προσπάθεια [όταν ανεβαίνετε σκάλες, σηκώνετε βάρη (π.χ ψώνια), βαδίζετε βιαστικά]. Η κατάσταση είναι ακόμα πιο σοβαρή όταν η δύσπνοια συνοδεύει και καθημερινές δραστηριότητες, όπως το ντύσιμο, το πλύσιμο, το δέσιμο των κορδονιών, διάφορες δουλειές με τα χέρια κ.λπ. Αν έχετε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα «ιδίως αν είστε καπνιστές», θα πρέπει να συμβουλευτείτε πνευμονολόγο, καθώς αποτελούν σημάδι ότι ενδεχομένως αντιμετωπίζετε χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ: Το κλειδί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ΧΑΠ είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής (π.χ. διακοπή του καπνίσματος) αλλά και η έγκαιρη εισαγωγή στη θεραπεία. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί αποτελεσματικές φαρμακευτικές θεραπείες που βοηθούν στη μείωση των παροξύνσεων της νόσου αλλά και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.

Προσοχή:

Τα πρώτα χρόνια οι ενοχλήσεις της ΧΑΠ μπορεί να είναι ήπιες, με αποτέλεσμα τα άτομα που πάσχουν να μην αναζητούν θεραπεία. Όμως η νόσος στην προχωρημένη της μορφή είναι μη αναστρέψιμη, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζει τη ζωή, καθώς αναγκάζει τους ασθενείς να μένουν καθηλωμένοι στο σπίτι με φιάλη οξυγόνου και να κάνουν κάθε τόσο εισαγωγή στα νοσοκομεία.

2. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

Βρίσκεται πάλι σε έξαρση

Είναι ο δεύτερος σε συχνότητα και στα δύο φύλα (μετά τον καρκίνο του μαστού στις γυναίκες και τον καρκίνο του προστάτη στους άνδρες) και ευθύνεται για τους περισσότερους θανάτους από καρκίνο παγκοσμίως. Όπως επίσης υπογραμμίζει ο αν. καθηγητής Παθολογίας-Ογκολογίας, Κωνσταντίνος Ν. Συρίγος, διευθυντής της Ογκολογικής Μονάδας της Γ’ Πανεπιστημιακής Κλινικής του Νοσοκομείου «Σωτηρία»: «Είναι πλέον τεκμηριωμένο ότι το 80-85% των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα είναι καπνιστές, ενώ προδιαθεσικοί παράγοντες για την ανάπτυξή του είναι και η ατμοσφαιρική ρύπανση, η έκθεση σε ακτινοβολία, η επαγγελματική έκθεση σε αμίαντο, αρσενικό, χρώμιο, νικέλιο, προϊόντα καύσης του άνθρακα, πίσσες και ορυκτέλαια, οι χρόνιες πνευμονοπάθειες και η κληρονομικότητα».

ΤΑ ΥΠΟΠΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ: Ο καρκίνος του πνεύμονα συνήθως δεν έχει ενδείξεις στα αρχικά στάδια. Ωστόσο ένα ύποπτο σημάδι είναι ο βήχας, που εμφανίζεται όταν ερεθίζεται ή πιέζεται κάποιος βρόγχος. Ο επίμονος θωρακικός πόνος είναι το πιο συχνό σύμπτωμα που οδηγεί στη διάγνωση της νόσου. Επίσης η δύσπνοια, οι συχνές αναπνευστικές λοιμώξεις, η αιμόπτυση, η βραχνάδα της φωνής και το οίδημα του προσώπου αποτελούν ύποπτα «σημάδια».

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ: Μια απλή ακτινογραφία θώρακος είναι αρκετή για την αρχική διάγνωση, ενώ η αξονική και η μαγνητική τομογραφία θώρακος δίνουν αρκετές πληροφορίες και με μεγαλύτερη ακρίβεια για την ύπαρξη ή την έκταση του όγκου. Η βρογχοσκόπηση και η βιοψία του όγκου θέτουν την τελική κυτταρολογική διάγνωση, το βαθμό της κακοήθειας και τον τύπο του καρκίνου. Όσο για τη θεραπευτική αντιμετώπιση, εξαρτάται από την έκταση της νόσου. Γενικά οι τρεις κλασικοί τρόποι θεραπείας (χειρουργική, χημειοθεραπεία, ακτινοβολία) δίνουν πολλές φορές καλά αποτελέσματα μέχρι και πλήρη ίαση όταν η νόσος βρίσκεται σε αρχικά στάδια.

3. ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ

Μην παίζετε μαζί της

Οι μικροοργανισμοί που μπορούν να προκαλέσουν πνευμονία είναι πολλοί, κυρίως όμως ευθύνονται τα βακτήρια, με συχνότερο τον πνευμονιόκοκκο, ο ιός της γρίπης και τα μυκοπλάσματα, που προσβάλλουν συνήθως τα μεγαλύτερα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες. Τα μικρόβια φτάνουν στις πνευμονικές κυψελίδες, αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται και ενεργοποιούν τη διαδικασία της φλεγμονής. Το αποτέλεσμα είναι οι κυψελίδες που φυσιολογικά περιέχουν αέρα να γεμίζουν με υγρό και πύον και να διαταράσσεται έτσι η αναπνευστική λειτουργία, ενώ η λοίμωξη μπορεί μέσω του αίματος να επεκταθεί και πέραν των πνευμόνων. Αν λοιπόν δεν ληφθούν εγκαίρως μέτρα, μπορεί η πνευμονία να οδηγήσει ακόμα στο θάνατο.

ΤΑ ΥΠΟΠΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ: Κλασικά η πνευμονία διακρίνεται σε τυπική (προκαλείται συνήθως από βακτήρια) και άτυπη (προκαλείται από άλλους μικροβιακούς παράγοντες). Η τυπική πνευμονία εισβάλλει αιφνιδίως με υψηλό πυρετό, ρίγος, βήχα, που συχνά συνοδεύεται από πόνο στα πλευρά, δύσπνοια και ταχυκαρδία. Η άτυπη πνευμονία εκδηλώνεται κυρίως με κεφαλαλγία, διάρροια, μυαλγίες εξανθήματα.

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ: Αν έχετε τα παραπάνω συμπτώματα, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να επισκεφθείτε το γιατρό σας, καθώς η γρήγορη διάγνωση και η έναρξη της θεραπείας είναι μεγίστης σημασίας για την ομαλή έκβαση της νόσου. Τα αντιβιοτικά βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της θεραπείας, ενώ η διάρκειά της καθορίζεται από το γιατρό. Συστήνονται επίσης κατά περίπτωση και άλλα φάρμακα, όπως αντιπυρετικά, αναλγητικά, αποχρεμπτικά, βρογχοδιασταλτικά. Πρωταρχικής σημασίας είναι και η ανάπαυση, η καλή διατροφή και η αποφυγή αφυδάτωσης. Σε σοβαρές περιπτώσεις χρειάζεται εισαγωγή στο νοσοκομείο και έναρξη ενδοφλέβιας αγωγής, καθώς και υποστήριξη με οξυγόνο.

Προσοχή:

Σε κάθε ασθενή που υπάρχει η υποψία πνευμονίας από την κλινική εικόνα πρέπει να γίνεται ακτινογραφία θώρακος. Προληπτικά επίσης υπάρχει το εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο και το εμβόλιο για τον ιό της γρίπης. Τυπικά τα υποψήφια άτομα για εμβολιασμό είναι τα ηλικιωμένα (> 65 ετών), τα άτομα με χρόνια νοσήματα και αυτά που αναρρώνουν από σοβαρή νόσο ή έχουν κάποια μορφή ανοσοκαταστολής.

Συμβουλές για να προφυλάξετε τους πνεύμονές σας...

Για να προφυλάξετε τους πνεύμονές σας

• Αποφύγετε το κάπνισμα και την έκθεσή σας σε καπνό τσιγάρων, που έχει δυσάρεστες επιπτώσεις στην αναπνευστική λειτουργία.

• Φροντίστε να κάνετε τουλάχιστον μία φορά το χρόνο μια ακτινογραφία θώρακος, αν οι επαγγελματικές σας δραστηριότητες απαιτούν μακρά και χρόνια έκθεση σε χημικές ουσίες.

• Αν δεν καπνίζετε, είστε άνω των 40 ετών, κρυολογείτε συχνά, λαχανιάζετε ή κουράζεστε εύκολα, έχετε φλέματα και βήχα που χειροτερεύει ή αλλάζει μορφή, επιβάλλεται να κάνετε και σπιρομέτρηση. Είναι μια απλή, αλλά βασική εξέταση, στο πλαίσιο ελέγχου της αναπνευστικής λειτουργίας, πολύτιμη τόσο στη διάγνωση όσο και στην παρακολούθηση διαφόρων παθήσεων των πνευμόνων, όπως είναι η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, το βρογχικό άσθμα κ.ά.

• Αυξήστε την άμυνα του αναπνευστικού με περπάτημα και άσκηση. Σύμφωνα με Αμερικανούς ερευνητές, μισή ώρα περπάτημα την ημέρα και άλλες δύο ώρες την εβδομάδα στο γυμναστήριο μπορούν να δυναμώσουν τους πνεύμονες και να βελτιώσουν την αναπνευστική λειτουργία. Επίσης, μισή ώρα καθημερινής ήπιας άσκησης στον καθαρό αέρα, πέντε ημέρες την εβδομάδα, αυξάνει την άμυνα του αναπνευστικού συστήματος στους ερεθισμούς και στις μολύνσεις. Τι σημαίνει ήπια άσκηση; Περπάτημα, ποδηλασία, κολύμβηση, τένις, μπόουλινγκ, γκολφ.

ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 157
Update: Νοέμβριος 2016