Στόχος κάθε σοβαρής προσπάθειας αποτοξίνωσης είναι η υποβοήθηση του οργανισμού να χειριστεί και να αποβάλει με ασφάλεια τα αποθηκευμένα στο σώμα ξενοβιοτικά. Ο όρος ξενοβιοτικά δεν περιορίζεται μόνο στις τοξίνες, αλλά περιλαμβάνει το σύνολο των δυνητικά τοξικών ουσιών που δεν υπάρχουν φυσιολογικά στο ανθρώπινο σώμα («ξένες»), π.χ. βαρέα μέταλλα, διοξίνες, υπολείμματα φαρμάκων, έχουν όμως εισέλθει σε αυτό με διάφορους τρόπους, όπως με τη διατροφή (τρόφιμα, νερό), την εισπνοή, την επαφή με το δέρμα κ.ά.

Τι προκαλεί η συσσώρευση ξενοβιοτικών;

Ο υγιής οργανισμός βρίσκεται σε μια διαρκή διαδικασία αποτοξίνωσης ακατάπαυστα 24 ώρες το 24ωρο, δραστηριοποιώντας μηχανισμούς και όργανα αυτοκαθαρισμού, όπως ήπαρ, νεφρούς, παχύ έντερο, δέρμα, πνεύμονες, λεμφικό σύστημα. Όταν όμως καθημερινά και επί χρόνια εισέρχονται στο σώμα κάθε λογής ξενοβιοτικά και σε μεγάλες ποσότητες, ο εσωτερικός καθαρισμός αρχίζει να μη λειτουργεί αποδοτικά και κάποια ξενοβιοτικά παραμένουν στο σώμα. Για να μην κυκλοφορούν ελεύθερα στο αίμα, οπότε θα μπορούσαν να προκαλέσουν άμεσες βλάβες σε ζωτικά όργανα, ο οργανισμός τα εγκλωβίζει και τα αποθηκεύει πρωτίστως στο λιπώδη ιστό και δευτερευόντως σε αρθρώσεις, δέρμα, πεπτικό σύστημα και αλλού, με σκοπό να τα επεξεργαστεί αργότερα. Ωστόσο, κάθε νέα εισερχόμενη ποσότητα ξενοβιοτικών που δεν απομακρύνεται εγκαίρως αθροίζεται στις προηγούμενες και έτσι δημιουργείται μια χρόνια τοξική κατάσταση.

Ποιες είναι οι συνέπειες της χρόνιας τοξικότητας;

Τα περισσότερα ξενοβιοτικά δεν έχουν άμεσες επιπτώσεις στην υγεία και ο βαθμός τοξικότητάς τους εξαρτάται κυρίως από το είδος, την ποσότητά τους και το χρόνο έκθεσης του οργανισμού σε αυτά. Καθώς όμως μέσα στο σώμα αθροίζονται συνεχώς ποικίλα ξενοβιοτικά διαφορετικής χημικής δομής, τα οποία ενδεχομένως αλληλεπιδρούν μεταξύ τους ή με άλλες ουσίες, δημιουργείται μια εν δυνάμει «τοξική βόμβα» που δηλητηριάζει αργά και για πολλά χρόνια τον οργανισμό. Η χρόνια τοξικότητα μπορεί να προκαλέσει λειτουργικές διαταραχές σε ένα ή περισσότερα οργανικά συστήματα, φθορές, βλάβες και νοσολογικά προβλήματα, είτε άμεσα είτε έμμεσα, όπως αλλεργικές αντιδράσεις, ορμονικές διαταραχές, διαταραχές του νευρικού συστήματος, νευροεκφυλιστικές ασθένειες, εγκεφαλοπάθειες, τοξικές βλάβες οργάνων (ήπαρ, νεφρά κ.ά.), πρόωρη κυτταρική γήρανση, γονιδιακές μεταλλάξεις, καρκινογενέσεις κ.ά.

Ποιοι είναι οι λανθασμένοι τρόποι αποτοξίνωσης;

Μπορεί η διατροφική αποτοξίνωση να είναι ελκυστική ως ιδέα και η εφαρμογή της να συνδέεται με θελκτικά αποτελέσματα, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείοντας εντελώς τα ζωικά τρόφιμα ή τρώγοντας μόνο φρούτα ή/και λαχανικά για μερικές μέρες ή πίνοντας χυμούς και χορτόσουπες ή καταναλώνοντας συγκεκριμένα φυτικά τρόφιμα και αφεψήματα βοτάνων ή, ακόμη χειρότερα, με την απόλυτη αφαγία, θα «καθαρίσετε» το σώμα σου. Τέτοιου είδους δημοφιλείς πρακτικές αποτοξίνωσης στερούν τον οργανισμό από διατροφικά στοιχεία απολύτως απαραίτητα για την εξουδετέρωση, διάσπαση και αποβολή των ξενοβιοτικών και πλείστες φορές, ιδίως όταν εφαρμόζονται για περισσότερες από 1-2 μέρες, μπορεί να έχουν αποτελέσματα αντίθετα από τα προσδοκώμενα, να επιφέρουν δηλαδή την τοξίκωση (δηλητηρίαση) του οργανισμού εξαιτίας της υπερβολικής έκλυσης τοξικών στο αίμα.

Κι αν κάνω αποκλειστική φρουτοφαγία;

Τα ωμά φρούτα είναι πλούσια σε φυτοθρεπτικά που ενισχύουν τη διαδικασία εξουδετέρωσης και απομάκρυνσης ξενοβιοτικών μορίων. Περιέχουν επίσης πολύ νερό, αναγκαίο για την αποβολή τοξικών μέσω των νεφρών, καθώς και φυτικές ίνες οι οποίες απορροφούν κάποια τοξικά και τα αποβάλλουν διά της φυσιολογικής οδού. Επομένως τα φρούτα, και βεβαίως τα λαχανικά, είναι απαραίτητα σε οποιαδήποτε διατροφή αποτοξίνωσης. Δεν θα ωφελήσεις όμως πραγματικά τον οργανισμό σου αν διατρέφεσαι για αρκετές μέρες αποκλειστικά με αυτά, π.χ. «σταφυλοθεραπεία», γιατί πρώτον δεν θα προσλαμβάνεις όλα τα διατροφικά στοιχεία που χρειάζεσαι καθημερινά, π.χ. πρωτεΐνες, και δεύτερον γιατί τα περισσότερα φρούτα συμβατικής καλλιέργειας είναι αρκετά επιβαρημένα με διάφορα φυτοφάρμακα, λιπάσματα και χημικά προστατευτικά, τα οποία έχουν τοξικές ιδιότητες και όταν προσλαμβάνονται σε μεγάλες ποσότητες μόνο ακίνδυνα δεν είναι.

Συμβουλή ασφαλείας: Καμία διατροφή «αποτοξίνωσης» αποκλειστικά με φρούτα ή χυμούς δεν πρέπει να παρατείνεται πέραν των 48 ωρών το πολύ, εκτός κι εάν επιβλέπεται από ειδικό. Μην χρησιμοποιείς την «αποτοξίνωση» ως μέθοδο αδυνατίσματος!

Χρειάζομαι αποτοξίνωση;

Τσέκαρε ποια από τα παρακάτω ισχύουν για εσένα:

• Διατρέφομαι ακατάστατα, δεν προσέχω τη διατροφή μου.
• Τρώω συχνά κρέας, ζωικά λιπαρά, πρόχειρα φαγητά, τηγανητά, γλυκίσματα και τρόφιμα αμφιβόλου ποιότητας.
• Πίνω περισσότερο από 1 ποτηράκι αλκοόλ ημερησίως ή πίνω κατά διαστήματα αρκετά.
• Δεν τρώω αρκετά φρούτα και λαχανικά.
• Καπνίζω.
• Δεν κοιμάμαι καλά ή/και ξενυχτάω.
• Είμαι πολύ αγχώδης.
• Ζω σε μολυσμένο περιβάλλον ή/και εκτίθεμαι για μεγάλα διαστήματα σε ακτινοβολίες (ήλιος, υπολογιστής, κινητό τηλέφωνο κ.ά.).
• Υποφέρω από αναιτιολόγητους πονοκεφάλους ή/και ημικρανίες.
• Αισθάνομαι το δέρμα μου ξηρό και να τραβάει.
• Έχω δερματικά προβλήματα (ακμή, σπυράκια, κοκκινίλες κ.ά.) ή/και προβλήματα στα μαλλιά και στα νύχια μου.
• Υποφέρω από πεπτικές διαταραχές, δυσκολεύομαι να χωνέψω καλά.
• Έχω δυσκοιλιότητα ή/και άλλα εντερικά προβλήματα.
• Αρρωσταίνω συχνά ή/και παρουσιάζω αλλεργίες.
• Νιώθω έλλειψη ενέργειας, κούραση και κακή διάθεση.

Αξιολόγηση: Αν έχεις οκτώ (8) και άνω «Ναι», πρέπει να κάνεις αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής σου, έτσι ώστε να υποβοηθήσεις τον οργανισμό σου να ελαττώσει το τοξικό φορτίο του.

Αποτοξίνωση ναι, αλλά πώς;

Ο ασφαλέστερος τρόπος υποβοήθησης της φυσικής αποτοξίνωσης είναι η επίτευξη και η μακροπρόθεσμη διατήρηση μιας ήπιας διαφοράς μεταξύ αποβολής και πρόσληψης ξενοβιοτικών. Έτσι, λόγω της μεγαλύτερης αποβολής, θα ελαττώνεται προοδευτικά το τοξικό φορτίο του σώματος χωρίς να πιέζεται υπέρμετρα ο οργανισμός, κάτι που θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες. Η επιδιωκόμενη αυτή διαφορά μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματικότερα με τον περιορισμό των προσλαμβανόμενων μέσω της τροφής και του νερού ξενοβιοτικών στο πλαίσιο μιας θρεπτικά επαρκούς και ισορροπημένης διατροφής με ευρεία ποικιλία ποιοτικών και πιο «καθαρών» τροφίμων. Καθοριστική, ωστόσο, συμβολή στην επιτυχία έχουν επίσης ο δραστικός περιορισμός του αλκοόλ, η αποφυγή λήψης φαρμάκων χωρίς ιατρική συμβουλή, η μείωση της έκθεσης σε τοξικούς παράγοντες, όπως το κάπνισμα και ο μολυσμένος αέρας, ο τακτικότερος καθαρισμός του δέρματος, ο έλεγχος του άγχους με αναπνευστικές ασκήσεις, η χαλάρωση γενικά, η ήπια γυμναστική και ο επαρκής ύπνος.

Πλαίσιο διατροφής αποτοξίνωσης

Τρως απλά, υγιεινά, ισορροπημένα και χωρίς υπερβολές.

Ισορροπία, ποικιλία, μέτρο: Καταναλώνεις καθημερινά ποικιλία τροφίμων από όλες τις διατροφικές ομάδες, ελέγχεις τις ποσότητες –όταν τρως πολύ δεν βοηθάς τον οργανισμό σου να αποτοξινωθεί! Αύξησε την κατανάλωση εποχικών φρούτων, χόρτων και λαχανικών διαφορετικών χρωμάτων. Συμπεριέλαβε συχνότερα στη διατροφή σου όσπρια, ξηρούς καρπούς, σπόρους και αδρά επεξεργασμένα προϊόντα δημητριακών, περιόρισε ποσοτικά αντίστοιχα –αλλά μην τα κόψεις εντελώς!– τα ζωικά τρόφιμα.

Προτεραιότητες: Δώσε προτεραιότητα στα φυτικά τρόφιμα έναντι των ζωικών, π.χ. όσπρια αντί κρέατος, και στα ελάχιστα μεταποιημένα έναντι των πολύ επεξεργασμένων. Προτίμησε τα βιολογικής προέλευσης έναντι των συμβατικών, πιστοποιημένα προϊόντα με κάποιο σύστημα ολοκληρωμένης διαχείρισης, εποχικά τρόφιμα που βρίσκονται χαμηλά στην τροφική αλυσίδα, συσκευασμένα προϊόντα με γνωστά συστατικά και χωρίς χημικά πρόσθετα.

Περιορισμοί: Περιόρισε όσο είναι δυνατό την κατανάλωση αλκοόλ, ζωικού λίπους, ζάχαρης, καφεΐνης από όλες τις πηγές, αλλαντικών και παρασκευασμάτων από κρέας, πρόχειρων φαγητών, προϊόντων άσπρου αλευριού και έτοιμης ζύμης, παστών, καπνιστών, τροφίμων σε μεταλλικές κονσέρβες.

Αποφυγές: Απόφυγε στο μέτρο του εφικτού τα τρόφιμα που προέρχονται από περιοχές με υψηλή ρύπανση, όσα είναι αμφιβόλου ποιότητας ή εμφανώς «ταλαιπωρημένα», ολόπαχα γαλακτοκομικά, ζωικά προϊόντα με πολλά λιπαρά, ορατά λίπη κρεάτων, δέρμα και εσωτερικά όργανα ζώων, ψάρια μεγάλου μεγέθους, οστρακοειδή.

Κατανάλωση και μαγείρεμα: Κατανάλωσε αναλογικά περισσότερα ωμά τρόφιμα παρά μαγειρεμένα. Πλένε καλά όλα τα τρόφιμα που δεν θα περάσουν από τη διαδικασία του μαγειρέματος, απομάκρυνε τη φλούδα των φρούτων και τα εξωτερικά φύλλα των λαχανικών. Μαγείρεψε ήπια και σε χαμηλές, αλλά ασφαλείς θερμοκρασίες όσα χρειάζονται μαγείρεμα, περιόρισε στο ελάχιστο το τηγάνισμα, το τσιγάρισμα, το ψήσιμο στη σχάρα. Μαρίναρε καλά τα ζωικά τρόφιμα πριν τα ψήσεις, μην τρως τα ξεροψημένα/καμένα τμήματά τους. Πέτα το λίπος που βγαίνει κατά το μαγείρεμα κρεάτων, πουλερικών και ψαριών. Μη σερβίρεις ζεστό φαγητό ή ροφήματα σε πλαστικά σκεύη.

Νερό: Πίνε πολύ νερό καθημερινά, προτιμότερο φιλτραρισμένο. Χρησιμοποίησε γυάλινα ποτήρια χωρίς χρωματικές διακοσμήσεις, απόφυγε την κατανάλωση νερού που έχει παραμείνει επί πολλές ώρες μέσα σε φιάλες ή μεταλλικούς ψύκτες.

Ενδεικτικό ημερήσιο μενού

Πριν από το πρωινό: Χυμός λεμονιού ή παντζαριού ή μείγμα τους.

Πρωινό: Νιφάδες βρώμης (χωρίς πρόσθετα), με «γάλα» ηλιόσπορων, μήλο τριμμένο, βατόμουρα, αμύγδαλα και κανέλα.

Σνακ: Σταφύλι ή εσπεριδοειδή.

Γεύμα: Σαλάτα με φασόλια βρασμένα, λάχανο, καρότο, κρεμμυδάκια, πορτοκάλι, λεμόνι και ελαιόλαδο.

Σνακ: Γιαούρτι με σουσάμι.

Δείπνο: Λαχανόσουπα με μπρόκολο, κρεμμύδι, λάχανο, καρότα, πράσο, σκόρδο, λεμόνι και ελαιόλαδο + προαιρετικά αβγό βραστό.

Πριν από τον ύπνο: Αφέψημα χωρίς ζάχαρη.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΔΕΔΟΥΚΟ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 163

Update: Οκτώβριος 2015.