Οι γιατροί αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερη προσοχή τις περιπτώσεις των ενηλίκων που εκδηλώνουν μια «παιδική» ασθένεια, γιατί ενώ στα παιδιά τα λοιμώδη αυτά νοσήματα, είναι κατά κανόνα αθώα, στους μεγάλους συνήθως εμφανίζουν επιπλοκές οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις είναι αρκετά σοβαρές. Ας δούμε με τη βοήθεια της Ελληνικής Εταιρίας Ερευνας-Μελέτης και εκπαίδευσης στις λοιμώξεις, ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της κάθε ασθένειας και πως μπορούν να αντιμετωπιστούν από τους ενήλικες που δεν τις πέρασαν όταν ήταν μικροί.
Παρωτίτιδα ( Μαγουλάδες)
Χαρακτηρίζεται από την διόγκωση των σιελογόνων αδένων, πίσω από τα αυτιά. Προσβάλει κυρίως παιδιά μεταξύ 5-10 ετών, αλλά και ενήλικες, αφήνοντας μόνιμη ανοσία. Μεταδίδεται με το φτέρνισμα, και εμφανίζεται με πονοκέφαλο, αδυναμία, ναυτία, πόνους στα αυτιά, υψηλό πυρετό. Μπορεί να μεταδοθεί λίγες μέρες πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων μέχρι και 7 ημέρες μετά την υποχώρησή τους. Οι επιπλοκές της ασθένειας είναι σοβαρές. Μπορεί να εκδηλωθεί μηνιγγίτιδα και σπανιότερα εγκεφαλίτιδα.
Στην περίπτωση που προσβάλει ενήλικες: To 1/3 μπορεί να περάσουν τη νόσο ελαφρά χωρίς επιπτώσεις, όμως στο 20 με 30% των ανδρών μετά την ήβη, η παρωτίτιδα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη γιατί προκαλεί διόγκωση των γεννητικών τους αδένων, που μπορεί να έχει σαν συνέπεια μελλοντική στειρότητα. Στις γυναίκες σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει ωοθικίτιδα (εκδηλώνεται με πυρετό, ναυτία, πόνο στην κοιλιά)ή και αποβολή εάν η γυναίκα είναι έγκυος. H αγωγή στην παρωτίτιδα είναι υποστηρικτική με αντιπυρετικά και παυσίπονα, ενώ ταυτόχρονα συνιστάται στον ασθενή ανάπαυση.
Ερυθρά
Από τις πιο ελαφριές παιδικές ασθένειες, η ερυθρά, οφείλεται σε ιό, ο οποίος κυκλοφορεί καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους και προκαλεί χαμηλό πυρετό (37,5- 38ο C) που διαρκεί μόνο μια ημέρα. Μεταδίδεται με την απευθείας επαφή και τις περισσότερες φορές μέσω σταγονιδίων από φτέρνισμα ή βήχα. Το εξάνθημα της ερυθράς, που έχει χρώμα ροζ έως κόκκινο (μοιάζει με αυτό της ιλαράς), ξεκινά από το πρόσωπο και μπορεί να απλωθεί σε όλο το σώμα μετά την πρώτη μέρα. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι και το πρήξιμο των αδένων πίσω από το λαιμό, οι οποίοι παραμένουν πρησμένοι για μερικές εβδομάδες, χωρίς να πονούν. Η ερυθρά, κολλάει σε οποιαδήποτε ηλικία, κυρίως όμως προσβάλλει παιδιά από 6-12 χρονών και δεν προκαλεί επιπλοκές.
Στην περίπτωση που προσβάλει ενήλικες: Κάθε γυναίκα που πρόκειται να γίνει μητέρα, πρέπει να γνωρίζει αν πέρασε στην παιδική της ηλικία ερυθρά η αν έχει εμβολιαστεί, οπότε έχει αποκτήσει ανοσία. Εάν δεν είναι σίγουρη, μπορεί να το εξακριβώσει με μια εξέταση αίματος. Αν, τελικά, διαπιστωθεί ότι δεν έχει αντισώματα, θα πρέπει απαραίτητα να εμβολιαστεί. Γιατί αν μολυνθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ενδέχεται να υποχρεωθεί σε διακοπή της κύησης, αφού η ερυθρά μπορεί να προκαλέσει στο έμβρυο ανεπανόρθωτες βλάβες.
Ιλαρά
Μεταδίδεται συνήθως την άνοιξη με σταγονίδια από βήχα και φτέρνισμα ή με απευθείας επαφή και εξελίσσεται σε τρία στάδια: προηγείται γενική αδιαθεσία, καταρροή, πυρετός και ενόχληση στα μάτια. Ακολουθεί το εξανθηματικό στάδιο με κηλίδες (μεγέθους 3-4 χιλιοστά) ελαφρώς εξογκωμένες, χρώματος ροζ εως βαθύ κόκκινο, που την πρώτη μέρα εμφανίζονται στα πλάγια και το πίσω μέρος του λαιμού και την επόμενη, επεκτείνονται στο πρόσωπο, το σώμα τα πόδια και τα χέρια. Από την τέταρτη μέχρι την έκτη μέρα το εξάνθημα αρχίζει να εξασθενεί σταδιακά, με τη σειρά που εμφανίστηκε. Το παιδί μπορεί να κολλήσει την ασθένεια σε οποιαδήποτε ηλικία. Κάποιες από τις επιπλοκές της ιλαράς είναι η ωτίτιδα, η λαρυγγίτιδα, η πνευμονία και η εγκεφαλίτιδα.
Στην περίπτωση που προσβάλει ενήλικες: Οι πάσχοντες θα πρέπει να τεθούν υπό ιατρική παρακολούθηση γιατί κινδυνεύουν από αρκετά σοβαρές επιπλοκές όπως π.χ από βακτηριδιακή πνευμονία, εγκεφαλίτιδα ή μυοκαρδίτιδα, οι οποίες αν αντιμετωπιστούν έγκαιρα δεν δημιουργούν προβλήματα. Το εμβόλιο της ιλαράς είναι αποτελεσματικό ακόμα και μετά την έκθεση στον ιό. Γι αυτό αν ο ενήλικας εμβολιαστεί εγκαίρως είναι πολύ πιθανό να μην εκδηλώσει τη νόσο ακόμα και αν έχει έρθει σε επαφή με παιδί που νοσεί από ιλαρά.
Ανεμοβλογιά
Και αυτή οφείλεται σε ιό και μεταδίδεται με την επαφή και το φτέρνισμα. Το εξάνθημά της, που εμφανίζεται και στο τριχωτό της κεφαλής, περνά από 4 φάσεις: Στην αρχή εμφανίζεται σαν ένας κόκκινος λεκές. Στη συνέχεια, δημιουργείται στο κέντρο διαφανές υγρό. Σε ορισμένες περιπτώσεις το υγρό αυτό γίνεται θολό και μετά από λίγες ημέρες, οι φουσκάλες ξεραίνονται και δημιουργούν κρούστες που πέφτουν. Αλλα συμπτώματα της ασθένειας είναι ο χαμηλός πυρετός, η ανορεξία καθώς και η έντονη φαγούρα. Η ανεμοβλογιά, παρουσιάζεται σε όλες τις ηλικίες. Τα περισσότερα περιστατικά όμως, παρατηρούνται σε παιδιά 5-10 ετών. Συνήθως, δεν προκαλεί επιπλοκές. Επειδή, όμως προξενεί φαγούρα, χρειάζεται μεγάλη προσοχή για να μην επιμολυνθεί το εξάνθημα.
Το εμβόλιο που υπάρχει σήμερα για την ανεμοβλογιά, χορηγείται προς το παρόν, μόνο σε παιδιά με σοβαρές ή μακροχρόνιες ασθένειες, καθώς και σε ενήλικες οι οποίοι δεν πέρασαν την ανεμοβλογιά στην παιδική ηλικία.
Στην περίπτωση που προσβάλει ενήλικες: Στους υγιείς ενήλίκους δεν ενδείκνυται κάποια συγκεκριμένη θεραπεία .Ο ιός αφού κάνει τον κύκλο του υποχωρεί χωρίς προβλήματα. Σε περίπτωση εγκυμοσύνης, έχει αναφερθεί πως ο ιός της ανεμοβλογιάς μπορεί να δημιουργήσει κάποια προβλήματα στο έμβρυο όπως δερματίτιδα, μυική ατροφία, ψυχοκινητική καθυστέρηση, βλάβες στα μάτια.
Κοκίτης
Είναι μια ιδιαίτερα μεταδοτική παιδική ασθένεια, που ορισμένες φορές μπορεί να ξαναεμφανιστεί στην τρίτη ηλικία, καθώς τα αντισώματα του οργανισμού εξασθενούν. Προκαλείται από βακτήριο και μεταδίδεται με το βήχα ή το φτέρνισμα. Εμφανίζεται αρχικά με ελαφρύ πυρετό και ξερόβηχα κυρίως τη νύχτα. Στη συνέχεια, παρουσιάζει παροξυσμούς βήχα που συνοδεύεται με εμετό. Η ασθένεια διαρκεί 2-6 εβδομάδες. Πριν την ανάπτυξη των εμβολίων, ο κοκίτης, αποτελούσε σημαντική αιτία θανάτου για βρέφη κάτω του ενός έτους.
Στην περίπτωση που προσβάλει ενήλικες: H αγωγή είναι κυρίως υποστηρικτική, με αντιπυρετικά και παυσίπονα, ενώ η αυξημένη πίεση κατά το βήχα, μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγίες επιπεφυκότα. Ο ασθενής, πρέπει να ζητά πάντα την συμβουλή του γιατρού όταν επανεμφανίζεται πυρετός ή επιδεινώνονται οι παροξυσμοί του βήχα.
Να θυμάσαι
- Οι εξανθηματικές ασθένειες όπως η ιλαρά και η ανεμοβλογιά, αρχίζουν να μεταδίδονται πριν ακόμα εμφανιστούν τα εξανθήματα και τελειώνουν μόλις αυτά ξεραθούν. Η ερυθρά επίσης, «κολλά» 1-2 ημέρες πριν την εμφάνιση του εξανθήματος μέχρι και την εξαφάνισή του.
- Οι εξανθηματικές ασθένειες υποχωρούν σε μερικές ημέρες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος. Για την ιλαρά, το διάστημα αυτό είναι 5 μέρες, για την ανεμοβλογιά 7 ημέρες, ενώ για την ερυθρά, δεν προβλέπεται συγκεκριμένη διάρκεια.
- Ο χρόνος που χρειάζεται για να εκδηλωθεί η ιλαρά είναι από 7-17 ημέρες, η ανεμοβλογιά από 12-21 ημέρες και η ερυθρά από 14- 21 ημέρες.
- Ο εμβολιασμός είναι ο μόνος τρόπος για να αναπτύξει κανείς αντισώματα στους ιούς των παιδικών ασθενειών.
- Το Εθνικό Σύστημα Υγείας, στο πρόγραμμα των εμβολιασμών έχει καθιερώσει το (Τριπλό MMR) ιλαράς, ερυθράς παρωτίτιδας: Χορηγείται στην ηλικία των 12-15 μηνών. Η δεύτερη δόση συνιστάται στην ηλικία των 4-6 ετών αλλά αν για οποιοδήποτε λόγο παραληφθεί μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε άλλη ηλικία.
- Ο εμβολιασμός επιβάλλεται κυρίως στις γυναίκες οι οποίες λόγω επαγγέλματος έρχονται σε καθημερινή επαφή με παιδιά (δασκάλες, νηπιαγωγοί, νοσηλεύτριες).
- Ο προγεννητικός έλεγχος είναι επίσης απαραίτητος και σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να παραμελείται.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 82
Update: Μάιος 2016.
