Μιλήσαμε με τον γυναικολόγο Δρ Μιχάλη Λιτό και δίνουμε απαντήσεις σε κάθε ερώτημα.

Ο τράχηλος είναι το κατώτερο τμήμα της μήτρας, το οποίο προβάλλει μέσα στον κόλπο. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προκαλείται από τον Ιό των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων (HPV). Ο HPV στη γεννητική περιοχή μεταδίδεται συνήθως με την σεξουαλική πράξη, αλλά μπορεί να μεταδοθεί και με απλή δερματική επαφή. Υπάρχουν περισσότεροι από 100 τύποι του ιού, περίπου 40 από αυτούς μπορούν να μολύνουν τη γεννητική περιοχή ανδρών και γυναικών και 13 είναι υψηλού κινδύνου να προκαλέσουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Οι ιοί αυτοί είναι ευρύτατα διαδεδομένοι ώστε οι περισσότεροι σεξουαλικά ενεργοί άνθρωποι θα εκτεθούν σε αυτούς κάποια στιγμή στην ζωή τους. Στην μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων το ανοσποιητικό σύστημα αντιμετωπίζει αποτελεσματικά την μόλυνση η οποία υποχωρεί χωρίς το άτομο να αντιληφθεί οτιδήποτε. Σε αντίθετη περίπτωση μπορεί να εμφανιστούν αλλοιώσεις στα κύτταρα του τραχήλου, οί οποίες αν δεν υποχωρήσουν και δεν θεραπευθούν, μπορούν μακροπρόθεσμα να εξελιχθούν σε καρκίνο. Η μετεξέλιξη αυτή απαιτεί συνήθως αρκετά χρόνια. Με άλλα λόγια, πολλές γυναίκες θα εκτεθούν στους HPV, λίγες θα εμφανίσουν τραχηλικές αλλοιώσεις και ελάχιστες θα αναπτύξουν καρκίνο. Ο στόχος του προληπτικού ελέγχου είναι να ανιχνεύσει τις περιπτώσεις τραχηλικών αλλοιώσεων που είναι ύποπτες και να τις αντιμετωπίσει προτού εμφανιστεί καρκίνος.

Για τον προληπτικό έλεγχο του τραχήλου της μήτρας χρησιμοποιείται το Τεστ Παπανικολάου (επίχρισμα ή/και υγρή κυτταρολογία), δηλαδή λαμβάνονται κύτταρα από την επιφάνεια του τραχήλου και εξετάζονται μικροσκοπικά ώστε να εντοπιστεί τυχόν μικρή ή μεγάλη ατυπία. Πρόσφατα έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι ανίχνευσης του DNA του ιού, με τις οποίες ταυτοποιείται ο τύπος του HPV και το αν είναι υψηλού κινδύνου. Το μέγεθος και η βαρύτητα της τραχηλικής αλλοίωσης εκτιμάται με την κολποσκόπηση, κατά την οποία ο τράχηλος χρωματίζεται κατάλληλα και επισκοπείται σε μεγένθυνση. Η διάγνωση συχνά επιβεβαιώνεται με την λήψη βιοψίας. Οι χαμηλού βαθμού αλλοιώσεις μπορούν να υποχωρήσουν ακόμα και χωρίς θεραπεία. Εφόσον επιμένουν, και κυρίως, όταν εξελίσσονται σε υψηλού βαθμού αλλαοιώσεις, απαιτείται θεραπεία. Όλες οι θεραπευτικές παρεμβάσεις είναι επεμβατικές και βασίζονται στην καταστροφή ή την αφαίρεση των τραχηλικών αλλοιώσεων υπό τοπική ή γενική αναισθησία.

Εκτός από την προληπτική διάγνωση και θεραπεία, υπάρχει πλέον διαθέσιμος και προληπτικός εμβολιασμός. Τα διαθέσιμα εμβόλια προσφέρουν αποδεδειγμένη ανοσία από τους ιούς HPV 16 και 18, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για τα 2/3 των σοβαρών περιπτώσεων παθολογίας του τραχήλου. Αναμένεται ότι θα μειώσουν σημαντικά τον αριθμό των γυναικών που θα χρειατούν θεραπεία στο μέλλον, όμως δεν μπορούν να μηδενίσουν τον κίνδυνο.

Κάθε γυναίκα πρέπει να θυμάται ότι ο συστηματικός προληπτικός έλεγχος πραγματικά σώζει ζωές, αφού αντιμετωπίζει τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας προτού καν εμφανιστεί.